Via Dolorosa, Golgota i Bazylika Grobu Pańskiego w Jerozolimie

"Krzyż wbity na Golgocie tego nie wybawi, kto sam na sercu swoim krzyża nie wystawi".

Adam Mickiewicz

Jerozolima... bardzo trudno jest to miasto opisać. Bo jak można ująć w słowa historię wielu wieków, wiarę, dogmaty trzech wielkich monoteistycznych religii? - to jest po prostu karkołomne zadanie, ale jest także wyzwaniem dla tych wszystkich, którzy chcą się podzielić wrażeniami z pobytu w "Mieście Pokoju", gdzie na przestrzeni wieków pokój był w tym mieście rzadkim gościem. To miasto było oblegane ponad 50 razy.
Nawet nazwa miasta na przestrzeni lat była zmieniana kilkanaście razy. Jeruszalaim, Salem,  (w Biblii) - co oznacza jako "całe", "nienaruszone", "pozostawione w pokoju". Hebrajska nazwa miasta to Moria/Syjon,  ("wybrana przez Jahwe"). Przed przybyciem Żydów do Ziemi Obiecanej miasto nazywało się Jebus, a w poezji żydowskiej Ariel (Lew Boży). Za czasów rzymskich Jerozolima nazywała się Aelia Capitolina (Wzgórze Kapitolińskie Aeliusa). Aelius to nazwisko rodowe cesarza Hadriana, a Capitolina nawiązuje do świątyni Jowisza zbudowanej na Wzgórzu Świątynnym (o Wzgórzu Świątynnym napisałam  → tutaj i → tutaj ). Arabowie w VII wieku nazwali miasto Al-Quds  (Szlachetne Święte Miejsce) a także w poezji arabskiej występuje jako Bayt ul-Maqdis (Dom Świętości) i al-Balat (Pałac)
Dla chrześcijan, Żydów i muzułmanów Jerozolima jest początkiem, jest swoistym kodem genetycznym. To tu znajduje się centralny punkt, wokół którego koncentrują się dzieje świata począwszy od ukrytej czaszki Adama pod skałą Golgoty aż po zapowiedź Sądu Ostatecznego w Dolinie Jozafata.

Dolna Cedronu i dolina Jozafata - tu ma się obyć Sąd Ostateczny, widok na Starą Jerozolimę i Wzgórze Świątynne

Kaplica Czaszki Adama  pod Golgotą, Tutaj wszystko się zaczęło...

Najdroższy żydowski cmentarz na świecie znajduje się w Dolinie Cedronu. Cena miejsca to kilkanaście tysięcy dolarów. Ciała zmarłych układane są stopami w kierunku Złotej Bramy. "I oto w owych dniach i w owym czasie, gdy odmienię losy jeńców Judy i Jeruzalem, zgromadzę na Dolinę Joszafat, i tam sąd nad nimi odbędę w sprawie mojego ludu i dziedzictwa mego Izraela, które wśród narodów rozproszyli, a podzielili moją ziemie". (JI4, 1-2)

Brama Mesjasza/Złota/Piękna. Przez Arabów nazywana jest Bramą Wieczną, a przez Żydów Bramą Miłosierdzia. Północny łuk nazywany jest Łukiem Żalu, południowy Łukiem Miłosierdzia Mur otaczający Starą Jerozolimę posiada 8 bram, w tym siedem otwartych.. W czasach biblijnych ze wzgórza Moria przez Złotą Bramę i Dolinę Cedronu szli kapłani na szczyt Góry Oliwnej, gdzie składali w przebłagalnej ofierze czerwoną krowę. Według tradycji z VII wieku tą bramą wjechał do Jerozolimy przed męką Jezus, witany przez tłumy ludzi, którzy rzucali pod Jego stopy gałązki palmowe. Brama została zamurowana w 1530 roku , kiedy to muzułmanie zabronili niewiernym wstępu na Wzgórze Świątynne. Według tradycji żydowskiej tą bramą wjechać Mesjasz, który z najstarszego cmentarza żydowskiego na Górze Oliwnej i Doliny Cedronu poprowadzi w dniu ostatecznym zmartwychwstałych do Świętego Miasta. Według tradycji chrześcijańskiej Chrystus powtórnie wjedzie tą bramą do Jerozolimy. Muzułmanie wierzą, że tutaj będzie miał miejsce Sąd Ostateczny gdzie na wadze będą ważone dobre i złe uczynki.

Jerozolima to ciągle żywe kalendarium, trudno znaleźć  na świecie tak bardzo tętniące historią i religią miasto.
Dla chrześcijan ważne są wszystkie miejsca związane z Jezusem Chrystusem, a szczególnie Via Dolorosa/ Via Crucis, która oznacza z łaciny drogę cierpienia/ drogę krzyżową oraz Bazylika Grobu Pańskiego w obrębie której znajdują się ostatnie cztery stacje Męki Pańskiej.
Trudno jest w jednym poście umieścić tak wielki ogrom wydarzeń i miejsc związanych z ostatnim tygodniem życia Jezusa Chrystusa. W Jerozolimie ma się wrażenie, że każdy kamień chce opowiedzieć historię, która tu wydarzyła się prawie dwa tysiące lat temu.
Zanim podążę kamienną drogą Starej Jerozolimy, którą przebył Jezus by ponieść śmierć na krzyżu wspomnę o Wieczerniku,, Górze Oliwnej, Grocie Getsemani/Pojmania i Kościele Konania gdzie znajduje się Skała Agonii.

Wieczernik
Wieczernik, jak podaje przewodnik Pascala jest jednym z  najdziwniejszych sanktuariów na świecie. Pielgrzymują do niego wyznawcy trzech religii, a jednocześnie nikt nie wierzy do końca w jego autentyczność.Dlatego też kościół katolicki zgodził się by tym miejscem opiekowały się samorządowe władze Izraela.
Budynek składa się z dwóch kondygnacji, na parterze znajduje się grób króla Dawida, a na pierwszym piętrze sala Wieczernika.  Dziś budynek znajduje się poza murami Starego Miasta i dochodzi się do niego przez Bramę Syjońską. Chrześcijanie do wzgórza na którym znajduje się Wieczernik użyli nazwy Syjon, która początkowo oznaczała twierdzę Jebuzytów, znajdującą się na wzgórzu południowo-wschodnim. Po zdobyciu tej twierdzy przez Dawida, nazwana została ona Miastem Dawidowym, a nazwą Syjon określano całe centrum życia politycznego i religijnego, które znajdowało się  w ramach Dawidowych zabudowań. Kiedy król Salomon zbudował Świątynię, na Wzgórze Świątynne (Góra Moria) rozciągnięto nazwę Syjon. Całą Jerozolimę także nazywano Syjonem, używając obu nazw naprzemiennie.
Wieczernik był pierwszym miejscem chrześcijańskiego kultu, w IV wieku zbudowano tu bazylikę, nazwaną Świętym Syjonem, gdzie najważniejszym miejscem było pomieszczenie gdzie odbywała się Ostatnia  Wieczerza.
Krzyżowcy zbudowali na Syjonie wspaniałą świątynię, która miała trzy nawy. Nawa północna była poświęcona była Zaśnięciu Matki Bożej. Z południowej przechodziło się do górnej kaplicy, poświęconej upamiętnieniu ustanowienia Eucharystii i Zesłania Ducha Świętego.
Wieczernik był wielokrotne burzony, a to co teraz można oglądać pochodzi z XIV wieku a dokładnie z 1335 roku. W 1429 roku Żydzi przekupili ówczesne władze i zorganizowali synagogę z domniemanym grobem króla Dawida. W 1552 roku Sulejman nakazał usunąć Franciszkanów a Wieczernik został przekształcony w meczet, Żydzi i chrześcijanie nie mieli tu prawa wstępu. W XIX wieku pielgrzymi i turyści mogli wejść do Wieczernika tylko za opłatą.  Pomieszczenie zbudowane jest w stylu gotyckim o wymiarach 15,3 m na 9,4 m. W 1928 r. salę ponownie zamieniono na meczet. Od 1948 roku Wieczernik należy do samorządu izraelskiego.

"Ostatnia Wieczerza" Leonardo do Vinci

Drzewo oliwne podarowane przez papieża Jana Pawła II w 2000 roku. Jest symbolem pojednania i pokoju.

Wieczernik, w głębi widoczne drzwi prowadzące do Kaplicy Zstąpienia Ducha Świętego

Jedną z kolumn zdobi rzeźba pelikana karmiącego swoje dzieci własnym ciałem i krwią, która stała się symbolem ofiary Chrystusa który karmi wiernych Ciałem i Krwią.

Ogród Oliwny, Grota Getsemani, Kościół Wszystkich Narodów
Jezus po Ostatniej Wieczerzy przybył do Getsemani/Grójca, (nazwa ta jest grecką formą hebrajskiej nazwy Gat-Szemane, co oznacza "tłocznia oliwy").  Było to po pierwszej wiosennej pełni księżyca
Ogród Getsemani znajduje się w Dolnie Cedronu, u podnóża Góry Oliwnej, z widokiem na Wzgórze Świątynne Niezbyt gęsty gaj oliwny na zboczu góry był świadkiem chwil opisanych w Nowym Testamencie: Gdy przyszedł na miejsce, rzekł do nich: "Módlcie się, abyście nie ulegli pokusie". A sam oddalił się od nich na odległość jakby rzut kamieniem: "Ojcze jeśli chcesz, zabierz ode Mnie ten kielich! Jednak nie moja wola, lecz Twoja niech się stanie! Wtedy ukazał się Mu się anioł z nieba i umacniał Go. Pogrążony w udręce jeszcze usilniej się modlił, a Jego pot był jak gęste krople krwi, sączące się na ziemię. Gdy wstał od modlitwy i przyszedł do uczniów, zastał ich śpiących ze smutku. Rzekł do nich: "Czemu spicie? Wstańcie i módlcie się, abyście nie ulegli pokusie". Gdy On jeszcze mówił, oto zjawił się tłum. A jeden z Dwunastu, imieniem Judasz, szedł na ich czele i zbliżył się do Jezusa, aby go pocałować. Jezus mu rzekł: "Judaszu, pocałunkiem wydajesz Syna Człowieczego?
Ogród Oliwny jest jednym z nielicznych miejsc w Jerozolimie, które trwają niezmiennie od ponad 2000 lat a to za sprawą drzew oliwnych. Drzew obecnie jest tylko osiem, kiedyś było ich tu dużo więcej, ale Tytus rozkazał wyciąć wszystkie drzewa w promieniu czterech godzin drogi do Jerozolimy na potrzeby armii.
Teren ten w XIII wieku nazwano polem kwiecistym lub polem kwiatów. Należał on do muzułmanów, którzy podzielili go na wiele działek. Z tych działek właściciele czerpali spore zyski, sprzedając chrześcijańskim pielgrzymom liście i owoce oliwek oraz rosnące tu kwiaty. Od 1666 roku teren ten należy do franciszkanów. Otoczony jest murem, który pochodzi z 1848 roku.

Wejście do Ogrodu Oliwnego.

Długowieczne drzewa oliwkowe w Grójcu, które zapewne towarzyszyły Jezusowi podczas modlitwy w Grójcu.

W miejscu gdzie Jezus modlił się przed śmiercią, za rządów Teodozjusz w latach 379-395 zbudowano bazylikę, która została zniszczona przez Persów w 614 roku i trzęsienie ziemi w 740 roku.  Po przybyciu krzyżowców wzniesiono tu nowy kościół pw Najświętszego Zbawiciela. Kiedy kościół ponownie popadł w ruinę, nabożeństwa przeniesiono do pobliskiej groty, która w IV wieku uchodziła za miejsce pocałunku Judasza i pojmania Chrystusa. Grotę zaczęto nazywać Grotą Agonii/Pojmania zaś Ogród Oliwny miejscem zdrady i pojmania.

Po lewej stronie znajduje się wejście do Bazyliki  Grobu Najświętszej Marii Panny, na wprost wejście do Groty Agonii, a po lewej stronie ( nie widać na zdjęciu) Ogród Oliwny/Grójec

Wnętrze Groty Agonii/Pojmania

W roku 1891 franciszkanie rozpoczęli wykopaliska archeologiczne. Odkryto wówczas ruiny Kościoła Zbawiciela. Odbudowę sanktuarium powierzono Kustodii Ziemi Świętej, według projektu Antonia Barluzziego. Kościół Konania, bo tak nazwano świątynię, nawiązuje do ustępu Ewangelii św. Łukasza Modlitwa i trwoga konania. W okresie wielkanocnym korzystają ze świątyni także  anglikanie. Kościół powstał ze środków zebranych w wielu krajach, stąd też świątynię nazwano Kościołem Wszystkich Narodów.
We wnętrzu kościoła, przed ołtarzem znajduje się skała otoczona płotkiem w kształcie korony cierniowej. Według tradycji o tę skałę opierał się Jezus w czasie modlitwy i na nią spadały krwawe krople potu.

Od strony Ogrodu Oliwnego na murze Kościoła Wszystkich Narodów znajduje się niezwykle wymowna płaskorzeźba, przedstawiająca Jezusa modlącego się przy skale w Ogrodzie Oliwnym.

Kościół Konania/ Kościół Wszystkich Narodów

Skała Konania w Kościele Wszystkich Narodów.

Droga Krzyżowa, Via Dolorosa/Via Crucis
Topografia Stacji Drogi Krzyżowej na przestrzeni wieków ulegała zmianom. W pierwszych wiekach po śmierci Jezusa na Krzyżu tylko nieliczni pielgrzymi szli drogą męczeństwa Chrystusa.  To franciszkanie w średniowieczu chcąc przyciągnąć pielgrzymów stworzyli drogę Via Dolorosa. Tylko kilka stacji  znajduje potwierdzenie w Biblii.
W Europie zaś pod koniec XVII wieku za papieża Inocentego XI, Drogę Krzyżową ( zawieszanie obrazów, rzeźb stacji w świątyniach) wprowadzono w kościołach franciszkańskich, w 1731 roku papież Klemens X rozszerzył celebrację Drogi Krzyżowej na wszystkie kościoły pod warunkiem, że wizerunki stacji zawieszali franciszkanie, zaś Klemens XII zatwierdził 14 stacji Drogi Krzyżowej.

Trasa Drogi Krzyżowej tak jak przed  dwoma tysiącami lat, przebiega przez ulice Jerozolimy, gdzie pełno jest sklepów, barów, warsztatów.  Stara Jerozolima nadal tętni życiem i podziwiam wszystkich wiernych, którzy mimo kakafoni odglosów potrafią skupić się na modlitwie przy stacjach Drogi Krzyżowej.

Zatłoczone ulice Starej Jerozolimy a wśród nich znajdują stcje Męki Pańskiej

Stacja I
Jezus na śmierć skazany
Pierwsza stacja Drogi Krzyżowej znajduje się na dziedzińcu muzułmańskiej szkoły Umarij. Od 1923 roku funkcjonuje tu szkoła muzułmańska. Za czasów Jezusa mieściła się Twierdza Antonia i koszary wojskowe - pretorium. Twierdza została zniszczona w 70 roku przez wojska Tytusa. 
Kiedyś znajdowały się tutaj schody " Scala Sancta"- Święte Schody", które w 326 roku zostały przeniesione przez  św. Helenę, matkę Konstantyna do Rzymu.  Obecnie 28 stopni Świętych Schodów znajduje się w kościele Scala Sancta. Po tych schodach Jezus był prowadzony na sąd przed oblicze Poncjusza Piłata, który tutaj przebywał podczas święta Paschy.
Sanhedryn skazał Chrystusa na śmierć, ale wyrok wymagała zatwierdzenia przez rzymską władzę. Dokonał tego Piłat, "Gdy więc Piłat usłyszał te słowa, wyprowadził Jezusa na zewnątrz i zasiadł na trybunale, na miejscu zwanym Litostrotos" (J 19).
Słowo "litostrotos" oznaczało posadzkę, bruk, a po hebrajsku nazywa się "gabbata", czyli podwyższenie. Zwykle przed pretorium znajdowało się podwyższone miejsce, na którym ustawiony był fotel sędziowski.

Dziedziniec muzułmańskiej szkoły Umarija . Tutaj dokonano sądu na d Jezusem przez Annasza, Kajfasza, Heroda i Piłata. To tutaj zapadł wyrok, a tłum skazał Jezusa na śmierć przez ukrzyżowanie.

I Stacja - "Kaplica Skazania" w dawnej Twierdzy Antonia

Święte Schody zabrane z Jerozolimy z pałacu Antonia przez św. Helenę, obecnie znajdują się Rzymie. Po tych schodach szedł Jezus na sąd przed oblicze Piłata.

"Wyrok wydany przez Piłata" James Tissot 1886 ,Brooklym, Museum

Litostrotos/ Gabbata skąd Piłat sądził Jezusa skazując Go na śmierć.

Stacja II
Jezus bierze krzyż na swoje ramiona
Druga stacja znajduje się dokładnie naprzeciwko pierwszej tuż przed wejściem do franciszkańskiej parafii Biczowania gdzie znajduje się kaplica Skazania i kościół Biczowania. Miejsce to upamiętnia moment w którym Jezusowi, znieważonemu przez żołnierzy, nałożono koronę cierniową i szkarłatny płaszcz.
Druga stacja także znajduje się na terenie dawnej Twierdzy Antonia. Już w V wieku istniał tutaj kościół Biczowania.  W czasie najazdu Persów w 614 roku sanktuarium zniszczono,  zostało odbudowane w czasie wypraw krzyżowych, ale ponownie dzieła  zniszczenia dokonali  muzułmanie. Dopiero w 1838 roku za sprawą księcia bawarskiego Maksymiliana pasza Ibrahim przekazał kaplicę franciszkanom. Od tej pory franciszkanie są opiekunami sanktuarium, zwanego powszechnie z łaciny "Flagelacja", czyli "Ubiczowaniem".

 Stacja II - Kaplica Biczowania

Kaplica Skazania

Stacja III
"Jezus upada po raz pierwszy"
Trzecia stacja do 1947 roku zaznaczona była jedynie rozbitą kolumną opartą o mur łaźni tureckiej "Hammam a-Sultan". Miejsce to Turcy przekazali Ormiańskiemu Kościołowi Katolickiemu.
Odbudowę oratorium podjęto w latach 1947-48 dzięki staraniom ks. Stefana Pietruszki-Jabłonowskiego. Dawne pomieszczenie po łaźni przebudowali żołnierze z armii gen. Andersa przebywający w tym czasie w Palestynie.
W 1948 roku została podpisana umowa między Polską i Ormianami na wspólne użytkowanie kaplicy na okres 25 lat. W 1973 umowa została przedłużona na kolejne ćwierćwiecze. Niestety umowy na kolejne lata nie przedłużono. A szkoda, bo kaplica była nazywana "polską", po wygaśnięciu umowy zostały usunięte  wszystkie tabliczki w języku polskim i  malutkie Muzeum Polskie w którym teraz Ormianie urządzili sklepik z pamiątkami.
Pozostała tylko rzeźba Jezusa  -  marmurowa płaskorzeźba Chrystusa upadającego pod krzyżem wykonana przez Tadeusza Zielińskiego 

Marmurowa rzeźba Chrystusa upadającego pod krzyżem wykonana przez Tadeusza Zielińskiego  we wnętrzu kaplicy III stacji.

...  fresk w kaplicy III stacji- Droga Krzyżowa Polaków Uchodźców.

Sklepik ormiański, gdzie kiedyś mieściło się Muzeum Polskie.

... godło polskie na sklepieniu w kaplicy  III stacji..

Łuk Ecce Homo
Pomiędzy II i III stacją  w pobliżu Kaplicy Skazania znajduje się  łuk, który nazwano "Ecce Homo", co oznacza "Oto Człowiek".
Święty Jan Ewangelista pisze, że Piłat kazał wyprowadzić Jezusa na zewnątrz i powiedział do zgromadzone tłumu : "Oto Człowiek" chcąc tym samym złagodzić wyrok.  Tłum jednak wołał :"Ukrzyżuj! Ukrzyżuj!". Na ramiona Jezusa włożono krzyż (J 19).
Jednak łuk nie ma nic wspólnego z opisanym wydarzeniem, choć niektórzy uważają, że w jego konstrukcję są wmurowane dwa kamienie z Litostrotos. Na jednym z nich miał stać Jezus, a na drugim Piłat, gdy wypowiadał słowa: "Oto Człowiek".
Łuk stanowił część potrójnej bramy Zwycięstwa wybudowanej przez Hadriana w 135 roku, kiedy to chciano zamienić Jerozolimę w pogańskie miasto Aelia Capitolina.

Łuk Ecce Homo

Stacja IV
Jezus spotyka Matkę
Kapliczka powstała w XV wieku jako kościół Matki Boskiej Bolesnej i znajduje się tuż obok III stacji. Kaplica jest pod opieką ormiańskich unitów. Kapliczka została zbudowana z ofiar Polaków z inicjatywy ks. Pietruszki-Jabłonowskiego i wykończona w 1957 roku. Ołtarz z białego marmuru podpierają dwa orły, a w nim znajduje się rzeźba przedstawiająca spotkanie Jezusa z Matką autorstwa Tadeusza Zielińskiego - żołnierza II korpusu i artysty tworzącego po II wojnie w Wielkiej Brytanii. Nad wejściem do kaplicy jest także płaskorzeźba tegoż artysty, na której przedstawione są postacie Maryi i Jezusa z krzyżem.

W bocznej kaplicy pomiędzy III i IV stacją znajdował się przepiękny tryptyk jerozolimski autorstwa Piotra Ciołkiewicza i franciszkanina o. Kazimierza Frankiewicza przedstawiający Niebiańskie Jaruzalem. Centralne miejsce zajmuje Monstrancja z wizerunkiem Maryi trzymającej w dłoni Chrystusa Eucharystycznego.Obecnie tryptyk znajduje się w Mlecznej Grocie w Betlejem. 

Stacja V

Szymon Cyrenejczyk pomaga nieść krzyż Jezusowi

Stację stanowi kapliczka w murze z łacińskim napisem - SIMONI CYRENAEO CRUX IMPONITUR (Szymonowi Cyrenejczykowi nałożono krzyż). Kapliczkę zbudowali franciszkanie w 1889  roku, na miejscu kaplicy z czasów krucjat. Kiedyś tu stał pierwszy klasztor franciszkanów w Jerozolimie  Jest to jedna z najstarszych stacji na Via Dolorosa. 

Nad znakiem piątej stacji znajduje się herb franciszkanów Kustodii Ziemi Świętej. Skrzyżowana naga ręka Jezusa i dłoń w habicie Franciszka z Asyżu oraz znak krzyża Kustodii Ziemi Świętej.

Stacja VI

Weronika ociera twarz Jezusa

Stacja poświęcona jest tak naprawdę anonimowej kobiecie, która wyszła z tłumu i otarła twarz Jezusa. Jego twarz odbiła się na chuście, pozostawiając Veraikon ("prawdziwy obraz"), od którego pochodzi imię nieznajomej kobiety. 

Cesarz Tyberiusz zaprosił nieznajomą do Rzymu, a po dotknięciu przez cesarza chusty został on uzdrowiony. Od VIII wieku chusta - całun jest przechowywana w Manopello we Włoszech. Co ciekawe twarz Jezusa  z całunu turyńskiego i z Manopello pokrywa się, nawet zranienia są takie same.

Miejsce spotkania Jezusa z Weroniką  zostało wykupione w 1883 roku przez grekokatolików, którzy wznieśli niewielki kościół zwany Domem św. Weroniki. Stacja została odnowiona w 1953 roku przez Antonio Barlozzi.

"Chusta św. Weroniki" w kościele Manoppello we Włoszech

Stacja VII
Jezus upada po raz drugi
Kaplica została wystawiona przez franciszkanów w 1875 roku. Umieszczono w niej dużą kolumnę z czerwonego kamienia o wysokości 7 m i średnicy 75 cm,  która należała do kolumnady głównej ulicy w Aelia Capitolina, która zwała się Cardo Maximus. W XVI wieku znajdowały sie tutaj dwie kolumny.
Kiedyś była tu  jedna z bram Jerozolimy zwana Starą Bramą/ Bramą Sprawiedliwości/Bramą Sądową. Ta ostatnia nazwa nawiązuje do umieszczenia na niej kopi wyroku śmierci Jezusa.

Stacja VIII
Jezus pociesza płaczące niewiasty
Stacją jest kamienna tablica wmurowana w ścianę greckiego monasteru św. Charalambosa, ozdobiona łacińskim krzyżem i wczesnochrześcijańskim chrystogramem ICHC/NIKA ("Jezus Chrystus zwycięży"). Dzieje płyty nie są znane. Wiadomo jedynie, że franciszkanie umieścili ją tutaj w 1850 roku.

Stacja IX

Jezus upada po raz trzeci

Stacją jest Kolumna na dziedzińcu przy koptyjskim kościele św. Antoniego. Koptyjski zespół klasztorny powstał w XVI wieku nad bizantyńską kryptą św. Heleny. Stacja znajduje się praktycznie na dachu Bazyliki Grobu Pańskiego. Kościół prawosławny uważa, że IX stacja znajduje się w kościele Aleksandra Newskiego.

Ostatnie pięć stacji Drogi Krzyżowej są w Bazylice Grobu Pańskiego.
Stacja X
Jezus z szat obnażony
Stacją jest niewielka kaplica  Frankijska z czasów krzyżowców, których mieszkańcy Bliskiego Wschodu nazywali Frankami.
Tę stację upamiętnia wers z Ewangelii św. Mateusza: "Gdy Go ukrzyżowali, rozdzielili między siebie Jego szaty, rzucając o nie losy" (Mt 27, 35).
Dziesiąta stacja znajduje się po prawej stronie Bazyliki od strony dziedzińca.

Stacja X mieszcząca się w kaplicy Frankijskiej po prawej stronie wejścia do Bazyliki Grobu Pańskiego.

Pod kaplicą Frankijską znajduje się kaplica Marii z Egiptu

Stacja XI
Jezus przybity do krzyża
Jest to pierwsza stacja, która znajduje się we wnętrzu Bazyliki tuż obok szczytu Golgoty wraz ze stacją XII. By tam się dostać  należy wejść po wąskich schodach które przylegają do muru Bazyliki i  Frankijskiej kaplicy. To tu żołnierze przybili Jezusa do krzyża:  I sądząc, tam Go pilnowali. A nad głową Jego umieścili napis z podaniem Jego winy: "To jest Jezus, Król Żydowski". Wtedy też ukrzyżowano z Nim dwóch złoczyńców, jednego po prawej, drugiego po lewej stronie (Mt 27, 35-38). Według tradycji w pobliżu umierającego Jezusa byli Matka Boska i św. Jan. Jezus, spoglądając na nich, powiedział do Matki: "Oto syn Twój", a do Jana: "Oto Matka Twoja", zaś do skruszonego łotra: "Dziś ze mną będziesz w raju".
Nazwa Golgoty pochodzi z aramejskiego co znaczy "Czaszka" i wskazuje na kształt tej góry.
Mozaiki zdobiące stację są współczesne, ale postać Chrystusa powstała w średniowieczu. Stacja wraz z ołtarzem należy do chrześcijan obrządku katolickiego.

Stacja XI Męki Pańskiej

"A on sam dźwigając krzyż wyszedł na miejsce zwane Miejscem Czaszki, które po hebrajsku nazywa się Golgota. Tam Go ukrzyżowano" (J19, 17).

Stacja XII
Śmierć Jezusa na Krzyżu
To tu znajduje się główny ołtarz w Bazylice.
Około godziny dziewiątej Jezus zawołał donośnym głosem: "Eli, Eli, lema sabachthani?" co znaczy "Boże mój, Boże mój, czemuś Mnie opuścił? Słysząc to, niektórzy ze stojących tam mówili: "On Eliasza woła". Zaraz też jeden z nich pobiegł i wziąwszy gąbkę napełnił ją octem, włożył na trzcinę i dawał Mu pić. Lecz inni mówili: " Poczekaj! Zobaczymy, czy przyjdzie Eliasz, aby Go wybawić". A Jezus raz jeszcze zawołał donośnym głosem i wyzionął Ducha (Mt 27, 46-50).
A oto zasłona przybytku rozdarła się na dwoje z góry na dół; ziemia zadrżała i skały zaczęły pękać. Groby się otworzyły i wiele ciał Świętych, którzy umarli, powstało.
Około godziny 9:00 według rachunku biblijnego, czyli o 15:00 naszego czasu, ciemność spowiła świat, ziemia zadrżała i Jezus oddał Ducha Ojcu. Jeden z oprawców setnik rzymski, widząc to wszystko wyznał: "Istotnie ten człowiek był Synem Bożym" (Łk 23, Mt 27, Mk 15, J 19).
Miejsce ukrzyżowania Chrystusa zostało dokładnie oznaczone w czasach Konstantyna. Matka cesarza, św. Helena, 14 września 326 roku odnalazła relikwie Krzyża Świętego, które następnie złożono w Bazylice. Na Golgocie znaleziono trzy krzyże. Cudowne ozdrowienie chorego, który dotknął jednego z nich wskazało, który jest krzyżem Chrystusa.
W 417 roku cesarz Teodozjusz II ufundował złoty krucyfiks, wysadzanymi drogocennymi kamieniami, który ozdabiał to miejsce do czasów najazdu perskiego. Dzisiaj w ołtarzu stacji należącej do greckiej cerkwi prawosławnej rozpięty jest srebrny krąg. Obok ołtarza znajduje się obudowany szklaną gablotą szczyt Golgoty. Pozostawiono tylko niewielki otwór by pielgrzymi mogli wsunąć dłoń i dotknąć Kalwarii.  W skale widnieje szczelina, w której był osadzony krzyż.
Pośrodku pomiędzy stacjami XII i XI znajduje się niewielki ołtarz Matki Boskiej Boleściwej. Drewniana rzeźba z XVI wieku została przywieziona w 1778 roku z Portugalii.

Stacja XII w Kaplicy Golgoty. Pod ołtarzem znajduje się szczyt skały, a po prawej stronie  niewielka kapliczka Matki Boskiej Boleściwej

Kapliczka Matki Boskiej Boleściwej w Kaplicy Golgoty pomiędzy stacją XI i XII

Stacja XII - tutaj w szczelinie Golgoty był wbity krzyż Jezusa

Wysokość skały Golgoty wynosi 6 metrów i cała została umieszczona w e wnętrzu Bazylki Grobu Pańskiego.

Stacja XIII
Jezus zdjęty z Krzyża
Prawo rzymskie stanowiło, że ciała skazańców mają pozostać na krzyżu tak długo, aż zgniją lub zostaną pożarte przez drapieżniki. Jednak w Palestynie Rzymianie respektowali prawa religijne Żydów, które mówiły, że ciała skazańców powinny zostać zdjęte z krzyża i pochowane przed nastaniem szabatu. By przyspieszyć śmierć ukrzyżowanych, łamano im golenie. Żołnierze połamali golenie dwóm łotrom obok Jezusa Chrystusa. Nie uczyniono tego Jezusowi, gdyż już nie żył. Tak spełniło się proroctwo: "Kość Jego nie będzie złamana". Dla pewności jeden z żołnierzy przebił włócznią bok Jezusa, z którego wypłynęła krew i woda. "Potem Józef z Arymatei, który był uczniem Jezusa, lecz ukrytym z obawy przed Żydami, poprosił Piłata, aby mógł zabrać ciało Jezusa. A Piłat zezwolił. Poszedł więc i zabrał Jego ciało. Przybył również i Nikodem, ten, który po raz pierwszy przyszedł do Jezusa w nocy i przyniósł około stu funtów mieszaniny mirry i aloesu. Zabrali więc ciało Jezusa i obwiązali je  w płótno razem z wonnościami" (J 19, 38-40).
Kamień Namaszczenia, który stanowi XIII stację znajduje się na wprost wejścia do Bazyliki. Nad kamieniem namaszczenia wisi osiem lamp oliwnych, po dwie od każdego wyznania. Za płytą na ścianie można zobaczyć mozaikę przedstawiająca sceny zdjęcia z krzyża, namaszczenia i złożenia do grobu.

Kamień Namaszczenia i mozaika na ścianie bocznej Katolikonu czyli greckiej katedry prawosławnej. Za ścianą jest ikonostat nazwany Chórem Greckim i gdzie znajduje się kamienny kielich zdobiący posadzkę, który oznacza "pępek świata".

Stacja XIII Kamień Namaszczenia, płyta kamienna była kilkakrotnie zmieniana, obecna pochodzi z 1810 roku.

Mozaika na ścianie Katolikonu widziana z Kaplicy Golgoty

Stacja XIV
Jezus złożony do grobu
Stacja ta zamyka Drogę Krzyżową i jest najważniejszym miejscem w Bazylice. Kaplica Grobu Pańskiego znajduje się w oddzielnej budowli tzw. edykułu - rotundzie wspartej na kolumnach. Jest to "kościół w kościele". Pierwsza świątynia nad grobem Chrystusa powstała w 325 roku. Przez wiele wieków doświadczała rabunku i zniszczenia. Dzisiejszy kształt Grobu Pańskiego znacznie różni się od tego zbudowanego w IV wieku przez cesarza Konstantyna, a zrównanego z ziemią w roku 1009 przez kalifa Al-Hakima. Obecna kaplica pochodzi z 1810 roku po zniszczeniu w 1808 roku, kiedy strawił ją ogień.
Została odbudowana przez kościół grecki przy znaczącym udziale cara Rosji i jest wzorowana na carskiej koronie, jej wysokość to 5,9 m.
Grób Pański składa się z dwóch pomieszczeń.
Pierwsze z nich to niewielki przedsionek nazwany Kaplicą Anioła na pamiątkę czuwania anioła przy grobie Jezusa. Ołtarzyk tej kaplicy został wykonany z kamienia, którym był przykryty grób Jezusa.
Za tą maleńką kaplicą znajduje się właściwy Grób Jezusa, w postaci sarkofagu o wymiarach 2m x O,93 m. Płyta ta przykrywa skałę, na której miało być złożone ciało Jezusa. Płyta grobowca odsuwana jest raz na kilkaset lat. Z relacji z XVI wieku wiadomo, że pod spodem jest wnęka z czasów św. Heleny, dalej kolejna płyta i komora grobowa.
W wyniku porozumienia trzech wyznań, 26 października  2016 roku na 60 godzin była odsunięta płyta grobowa, pobrano próbki ziemi, zaprawy łączącej grobowiec. A podczas prac remontowych trwających od maja 2016 roku do końca tegoż roku wyremontowano wnętrze Grobu Pańskiego.
Nie mogłam zrobić zdjęć we wnętrzu Grobu Pańskiego  bo czas przeznaczony na odwiedzenie groty to tylko parę chwil, ponieważ kolejka pielgrzymów i wiernych, którzy chcą się tu dostać jest olbrzymia. Poza tym tłumem wiernych kieruje izraelska policja i mnisi kościoła greckiego a z nimi lepiej nie zadzierać.

W kaplicy Grobu Pańskiego wiszą 43 lampy-  13 należące do kościoła katolickiego, 13 greckiego, 13 ormiańskiego, 4 koptyjskiego.

Stacja XIV - Grób Pański

Na wprost Grobu Pańskiego znajduje się grecka katedra prawosławna, na prawej zewnętrznej ścianie mozaika a u dołu przed ścianą  Kamień Namaszczenia.

Niektóre kościoły uznają jeszcze
stację XV
Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa
Nad wejściem do Kaplicy Grobu widnieje obraz - "Zmartwychwstanie" i jest uważany za kolejną stację Drogi Krzyżowej.
W pierwszy dzień tygodnia skoro świt Maria Magdalena, Joanna i Maria, matka Jakuba przyszły do grobu, aby namaścić ciało Jezusa. Zdumione zauważyły, że kamień zakrywający wejście do grobu jest odsunięty. Sądziły, że ciało Jezusa zostało zabrane z grobu. Zdumione ujrzały dwóch mężczyzn w lśniących szatach, którzy rzekli: "Dlaczego szukacie żyjącego wśród umarłych? Nie ma Go tutaj; zmartwychwstał" 
Zlęknione pobiegły do apostołów z niewiarygodną wieścią. Piotr i Jan pobiegli by je sprawdzić. Piotr dziwił się temu co się stało. Jan wszedł do grobu za Piotrem i "Ujrzał i uwierzył" (Łk 24, MT 27, Mk 15, J 19).

Obraz "Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa"  znajduje się tuż nad łukiem wejścia do kaplicy Anioła.

Bazylikę bardzo truno jest opisać, ponieważ, mimo że związana jest tak bardzo z chrześcijaństwem  nie należy do żadnego kościoła chrześcijańskiego. Poszczególne kaplice, ołtarze, ba nawet schody, przestrzeń między kaplicami, ściany  rozdzielono pomiędzy katolików, prawosławnych, Ormian, Koptów, Etiopczyków i Syryjczyków, a klucze do Bazyliki posiadają dwie rodziny muzułmańskie.
O skomplikowanej historii Bazyliki Grobu Pańskiego napiszę oddzielny post → tutaj.
Bazylika jest jedynym i niepowtarzalnym miejscem, wszystkie Kalwarie, które są rozsiane po świecie tak bardzo różnią się od oryginału, który poprzez status quo stał się czasami miejscem niezgody.

Z tego miejsca chcę życzyć Wszystkim tutaj zaglądającym spokojnych świąt Wielkiej Nocy. Te święta na pewno przejdą do historii świata chrześcijańskiego. Pustki w kościołach a jednak radość przepełnia serca i nadzieja, że Bóg wie co czyni.
Do życzeń dołączam "mój" ulubiony obraz Salvadore Dali - "Chrystus Świętego Jana od Krzyża", 
gdzie Bóg Ojciec patrzy z Nieba na świat i ukrzyżowanego umiłowanego Syna - Jezusa, a na dole toczy się zwyczajne ludzkie życie.
Może czasami warto oderwać się od codzienności i zerknąć na nasze życie z perspektywy Boga...

Polecam także:

Bazylika Grobu Pańskiego w Jerozolimie - rozżarzony tygiel historii, religii, sporów...

https://bezbrzeznemysli.blogspot.com/2020/04/bazylika-grobu-panskiego.html

Betlejem - Bazylika Narodzenia Pańskiego i Grota Narodzenia

https://bezbrzeznemysli.blogspot.com/2020/12/betlejem-bazylika-narodzenia-panskiego.html

Wzgórze Świątynne w Jerozolimie - miejsce, które dzieli i łączy

https://bezbrzeznemysli.blogspot.com/2016/03/wzgorze-swiatynne-w-jerozolimie-miejsce.html

Co łączy Achalcyche, Katskhi w Gruzji i Meczet Kopuły na skale w Jerozolimie?

https://bezbrzeznemysli.blogspot.com/2016/02/co-aczy-achalcyche-katskhi-w-gruzjii-i.html

Dotknąć szczęścia i szczęścia dotyk.

https://bezbrzeznemysli.blogspot.com/2015/04/dotknac-szczescia-i-szczescia-dotyk_11.html

Morze Martwe - martwe, a jednak tętniące życiem.

https://bezbrzeznemysli.blogspot.com/2018/01/morze-martwe-martwe-jednak-tetniace.html

Do serca przytul psa, weź na kolana kota...

https://bezbrzeznemysli.blogspot.com/2015/09/do-serca-przytul-psa-wez-na-kolana-kota.html