niedziela, 19 kwietnia 2020

Bazylika Grobu Pańskiego / Zmartwychwstania w Jerozolimie - rozżarzony tygiel historii, religii, sporów...

"Nic tak bardzo nie dzieli ludzi jak religia, chęć władzy i posiadania pieniędzy"

Bazylika Grobu Pańskiego nazywana  przez katolików i Bazylika Zmartwychwstania Pańskiego funkcjonująca u wyznawców chrześcijaństwa wschodniego jest to ta sama świątynia  a właściwie kompleks klasztorów, świątyń, kaplic, stacji drogi krzyżowej...
Jest to wyjątkowa świątynia, jedyna taka na świecie i jedyna, która tak rozgrzewa emocje świata chrześcijańskiego, a na przestrzeni wieków chyba wszystkich władców mających coś wspólnego z  Jerozolimą.
Tutaj jak w soczewce skupia się historia trzech monoteistycznych religii a także wyrugowania chrześcijan z tego miejsca. Bez kalendarium historycznego nie da się opisać Bazyliki Grobu Pańskiego.
Trzeba sięgnąć aż do początków naszej ery, do chwili śmierci Jezusa Chrystusa na Krzyżu, bo w tamtym momencie historia świata otworzyła nową księgę.
Kopuły Bazyliki Grobu Pańskiego, dzwonnica i fragment portyku nad głównym wejściem, zdj. Piotr Łozowik , portal Cerkiew.pl
Dzielnica chrześcijańska w Jerozolimie i wzgórze Gerab gdzie znajduje się Bazylika Grobu Pańskiego  z szarą kopułą Anastatis (gr. "Zmartwychwstanie"). Zdjęcie Piotr Łozowik portal i strona FB cerkiew.pl . Dziękuję bardzo za pozwolenie udostępnienia mi zdjęć.

Stare Miasto Jerozolimy widziane z Góry Oliwnej - złota kopuła Meczetu na Skale ,w tle widoczne dwie szare kopuły Bazyliki Grobu Pańskiego.
Tu gdzie teraz znajduje się Bazylika było wyrobisko kamieniołomu na wzgórzu Gareb. Eksploatować kamień zaprzestano w I wieku przed narodzinami Chrystusa. Wokół kamieniołomu powstał ogród, którego właścicielem był Józef z Arymatei, a w wysokich ścianach skalnych kuto grobowce. Wówczas ten teren znajdował się na granicy murów Jerozolimy. Za czasów panowania Kaliguli, herod Agryppa I wnuk Heroda Wielkiego ( to ten, który zabił pierwszego z apostołów Jezusa)   obwarował miasto trzema murami i wyrobisko znalazło się w jego granicach.
Za czasów rzymskiego cesarz Trajana (53-117) nad grobem Jezusa została ustawiona statua Jowisza. Cesarz Hadrian w miejscu ukrzyżowania Jezusa, gdzie pierwsi chrześcijanie czcili tajemnicę katabasis (zstąpienia do otchłani) i anabasis (wstąpienie do nieba) wprowadził analogiczne pogańskie obrzędy. Na Kalwarii stała wówczas świątynia Wenus, a nad Grobem Jezusa statua Jowisza.
W 135 roku rzymski cesarz Hadrian (76-138) próbował zamienić Jerozolimę na Aelia Capoitolina, pogańskie miasto, gdzie nad grobem   Jezusa znajdowała się świątynia Wenus-Asztarte, gdzie schodziło się do mitycznego podziemia po Adonisa. Pozostałości z tamtych czasów można odnaleźć w Bazylice obok kaplicy świętej Heleny, w kaplicy św. Warta, która jest niedostępna dla zwiedzających. Znajdują się tam ostanie pozostałości muru oporowego z czasów Hadriana.

Za tymi drzwiami kaplicy św. Warta znajdują fragmentu muru oporowego wybudowanego za czasów Hadriana.
Z polecenia cesarza przebudowano także układ ulic Jerozolimy, i np. dzisiejsza Via Dolorosa, czyli Droga Krzyżowa nie pokrywa się z drogą, którą przemierzał Jezus na Golgotę.
Historia tego miejsca zmieniła się za czasów cesarza Konstantyna, którego matka, św. Helena, w 326 roku odnalazła relikwie Krzyża Świętego. Na podstawie zachowanego średniowiecznego dokumentu Ezuebiusza św. Helenie  wraz z archeologami i kapłanami udało się ustalić topografię miasta przed jego zburzeniem w I wieku. Matka Konstantyna zrobiła to samo co Hadrian, burzy całą zabudowę wokół Grobu Jezusa. Po kilku tygodniach prac wykopaliskowych odnaleziono garb Kalwarii ( góra o wysokości ok. 6 m.), grotę Grobu oraz w w głębokim wyrobisku/cysternie - trzy krzyże. Ówczesny biskup Jerozolimy Makary zwraca się do Boga : " Daj nam Panie, poznać w sposób niezbity, który z tych krzyży służył dla Twej chwały!". Przyniesiono umierającego, dotknięto go drzewem z krzyża i przy trzecim dotknięciu chory został uzdrowiony. I ten Krzyż okazał się tym, którego szukano.
Cesarzowa podzieliła Krzyż na trzy części - jedną dla Rzymu, druga dla Konstantynopola, trzecią dla Jerozolimy. Władze kościelne rozdzieliły drewno pochodzące z Krzyża na kolejne części, dlatego do dzisiaj zachowały się jedynie 'drzazgi z Krzyża Świętego.  Już w 347 roku św. Cyryl Jerozolimski pisał: "Cały świat jest pełen odłamków Krzyża".
W Bazylice znajduje się kaplica Odnalezienia Krzyża Świętego umiejscowiona w dawnej cysternie.
Kaplica Odnalezienia Krzyża Świętego w Bazylice Grobu Pańskiego w Jerozolimie
Bardzo trudno jest przestawić Bazylikę, ponieważ tak naprawdę jest to zespół kościołów, klasztorów, ołtarzy, grot... To wszystko przykrywa dach z dwiema kopułami, które umiejscowione są nie symetrycznie. Poza tym Bazylika ma różne poziomy, zakręty, schody i korytarze. A gdy do tego doda się burzliwą historię,  skomplikowane relacje chrześcijan, to jest to niezwykle trudne zadanie by precyzyjnie i w miarę przejrzyście scharakteryzować tę wyjątkową Świątynię.
 

Po odkryciu przez św. Helenę miejsca ukrzyżowania i grobu Jezusa cesarz Konstantyn ufundował monumentalną bazylikę, która składała się z trzech połączonych świątyń - Kościoła Męki Pańskiej wraz (Martyrium) z Golgotą, kościoła Krzyża Świętego (Triportyk) z miejscem znalezienia Krzyża i kościoła Zmartwychwstania (Anastasis) z Grobem Jezusa. Wielkość kompleksu świątynnego była o wiele większa od dzisiejszej Bazyliki.
Pierwsza Świątynia powstała w latach 326-335 na zburzonych ruinach pogańskich budowli. Cesarz Konstantyn ustanowił biskupa Makariusa i gubernatora Dracilina odpowiedzialnymi za zburzenie Kapitolu, usuniecie nasypu ziemnego, ścięciu zbocza góry Gareb na której znajdował się Krzyż.
Biskupi całego świata za pośrednictwem biskupa Jerozolimy poświęcili Bazylikę 13 września 335 roku.
Bazylika Konstantyna, bo taką miała wówczas nazwę  przetrwała 279 lat do chwili zajęcia  Jerozolimy przez Persów w 614 roku. Zdobywcy 20 maja 614 roku pod wodzą generała Romizanesa, zwanego Sahrbazarem (Dzik królewski) podpalili kompleks świątynny i wywieźli relikwie Krzyża.
Odbudowa Bazylika nastąpiła w latach 616-626 za czasów cesarza Herakliusza I, w 630 roku zostały zwrócone relikwie Krzyża. Mnich Modest z cenobium św. Teodozjusza podjął się restauracji przede wszystkim Grobu , wówczas to została całkowicie osłonięta Kalwaria. Pomagały w mu w tym wspólnoty chrześcijańskie z Tyberiady, Tyru, Damaszku i Aleksandrii.
W 637 roku Bazylika została ponownie zniszczona przez wojska Kalifa Omara. Patriarcha Jerozolimy Sophronius poddaje miasto, a muzułmanie w traktacie pokojowym mieli zapewnić, ze zniszczeniu nie ulegną święte miejsca chrześcijan.
W 1009 roku kalif al-Hakim bin Amrullah Fatimida z Egiptu zerwał traktat i zniszczył całkowicie Bazylikę Konstantyna, a chrześcijanom zabroniono odwiedzać nawet gruzy.
Cesarz Konstantyn VIII nabył prawo do odbudowy świątyni od syna al-Hakima zgadzając się na budowę meczetu w Konstantynopolu.
Odbudowy Bazyliki  w latach 1042-1048 podjął się cesarz bizantyjski Konstantyn IX Monomachus, ale świątynia nie powróciła do wyglądu z czasów Konstantyna.
Jerozolimę 15 lipca 1099 roku zdobyli krzyżowcy, którzy w pierwszej kolejności podjęli się odbudowy Bazyliki. Zdobycie tego miejsca było celem pierwszej krucjaty ogłoszonej 27 listopada 1095 roku przez papieża Urbana II
W 1119 roku boloński rzeźbiarz Renghiera Renghieri całkowicie przebudował otoczenie Grobu, nadając mu dzisiejszy wygląd edykułu(miniaturowej kaplicy we wnętrzu większej budowli). Krzyżowcy wprowadzili nowy styl romański, a Golgota  w całości została wkomponowana w mury świątyni, zbudowano także pięciopiętrową dzwonnicę za panowania królowej Melissendy (w 1545 roku dzwonnicę uszkodziło trzęsienie ziemi i pozostały tylko 3 poziomy)).
Dzwonnica znajduje się po lewej stronie wejścia do Bazyliki, zdjęcie Piotr Łozowki portal Cerkiew.pl
W kolejnych latach przebudowano kaplicę Golgoty, św. Heleny i Znalezienia Krzyża, dodano także romańską fasadę.W latach 1130-47      
Konsekracja nowej Bazyliki miała miejsce 15 czerwca 1149 roku, w 50. rocznicę zdobycia Jerozolimy i utworzenia patriarchatu łacińskiego.
Bazylika została ponownie zdobyta 2 października 1187 roku przez Saladyna po bitwie pod Hitton. Krzyżowcy zostali wygnani z kompleksu świątynnego, a do Bazyliki można było się dostać tylko po wręczeniu odpowiedniej łapówki. Po interwencji bizantyjskiego cesarza Izaaka III Angelosa świątynię ponownie mogli odwiedzać chrześcijanie. Została jednak zamknięte drugie wejście do Bazyliki ( przez kaplicę Franków), a klucze do świątyni przekazano muzułmanom, klucznikom z Medyny.
W 1229 roku Jerozolimę  odzyskali krzyżowcy, którzy m.in. opiekowali się i zarządzali Bazyliką Grobu Pańskiego.
W 1244 roku po upadku Konstantynopola skończył się monopol zarządzania przez łacinników Bazyliką, a gospodarzami zostali  prawosławni Grecy.  Miastem w tamtym okresie rządzili muzułmanie Chorezmijczycy pozostający na usługach egipskich mameluków. Zdobywcy dokonali okrutnej masakry chrześcijan, a także uszkodzili bazylikę. Oburzenie Europy było tak wielkie, że w 1246 roku sułtan Ajjub przesłał papieżowi Innocentowi IV bezprecedensowe przeprosiny, tłumacząc, że do znieważenia sanktuarium doszło bez jego wiedzy.
W ramach rekompensaty oddał klucze do Bazyliki muzułmanom (aby nie wyróżniać żadnego z wyznań chrześcijańskich) i nakazał wpuszczać pielgrzymów, choć tylko w określone dni i za odpowiednia opłatą. Zaprowadzona przez mameluków polityka tolerancji zapewniła nie tylko dostęp do miejsc świętych, ale także umożliwiła powstanie wielu istniejących do dziś kolonii religijnych związanych z Grobem Świętym - jerozolimskich reprezentacji chrześcijan z Armenii, Egiptu, Etiopii, Grecji, Gruzji, Mezopotamii i Syrii. Ukształtowały się wówczas także zasady sprawowania liturgii, z charakterystycznym dla Bazyliki podziałem na ołtarze i kaplice, administrowane przez poszczególne wyznania. Nie był to wyraz sympatii do chrześcijaństwa, ale dbałość o dochody czerpane z ruchu pielgrzymkowego.
W 1299 roku Gruzini pod dowództwem Vakhtanga III i Mongołowie Chana Kazana zdobyli Jerozolimę. W 1307 roku ambasador wysłany przez władcę Gruzji Jerzego V Wspaniałego do sułtana Egiptu uzyskał pozwolenie na wolność religijną w Bazylice Grobu Pańskiego. Do 1397 roku , przez 90 lat, Gruzini byli właścicielami Bazyliki do czasu przejęcia świątyni przez Ormian z Cypru, którzy, według Gruzinów przejęli Golgotę drogą przekupstwa.

W XVI wieku władzę nad Jerozolimą sprawowali Turcy osmańscy, którzy wypędzili w 1555 roku franciszkanów z Góry Syjon, którzy to przebywali w Ziemi Świętej od 1217 roku. W 1335 roku zakon Braci Mniejszych otrzymał od królów Neapolu pozwolenie na osiedlanie się w okolicach Wieczernika i prawo odprawiania nabożeństw w Bazylice Grobu Pańskiego. W 1342 franciszkanie utworzyli Kustodię Ziemi Świętej  powołaną przez papieża Klemensa IV, na mocy której zakonnicy byli zobowiązani do opieki nad miejscami związanymi z działalnością Chrystusa i Apostołów. Kustodia przetrwała do dziś i funkcjonuje w Izraelu, Palestynie, Jordanii, Syrii, Libanie i Cyprze. Do zadań kustodii należą pielęgnowanie miejsc świętych, budowa i utrzymanie kościołów, organizacja pielgrzymek, prowadzenie centr naukowych.
Herb Kustodii Ziemi Świętej 
W czasach panowania Turcji w Jerozolimie  nastąpiły znaczące zmiany dotyczące przynależności wyznawców chrześcijaństwa do danych  miejsc w Bazylice. Prawosławni Grecy chcieli mieć wyłączność praw do Bazyliki, ale zdecydowana postawa chrześcijan z Francji sprzeciwiała się takim planom. Ostatecznie Turcy przydzielili poszczególne części kościoła poszczególnym wyznaniom chrześcijańskim. Dzięki ówczesnym układom z Konstantynopolem Grecy otrzymali zwierzchnictwo nad Grobem Pańskim i Golgotą. Gruzini w 1644 roku niezadowoleni z miejsca przydzielonego ich kościołowi opuścili definitywnie Bazylikę, a kilka lat później to samo uczynili przedstawiciele chrześcijan z Abisynii (Etiopii). Gruzini nie powrócili do świątyni do dzisiaj.
W 1545 roku Bazylikę dotknęło  trzęsienie ziemi, odbudowy świątyni podjął się Bonifacy z Raguzy, który to jako pierwszy odsunął płytę nagrobną przykrywająca grób Jezusa.
Od 1634 roku patriarchami Jerozolimy byli wyłącznie greccy duchowni.
W 1757 roku sułtan Osman III wydał firman (dekret) przyznający patriarchatowi prawosławnemu wyłączność w sprawowaniu opieki nad Bazyliką Grobu Pańskiego, Bazyliką Narodzenia i Bazyliką Grobu Maryi.
 W 1808 roku Bazylikę nawiedził ogromny pożar, który zniszczył znaczną część kościoła. Odbudową kierował Kominos z Mityleny, który dokonał gruntownych zmian w Bazylice upodabniając ją do kościołów wschodnich i pozbawiając ją dotychczasowego stylu. Przekształcono edykuł, część kolumn zastąpiono nowymi, zamurowano okna i łuki, usunięto znajdujące się przy wejściu na Golgotę  grobowce Gotfryda de Bouillon ( przywódca pierwszej wyprawy krzyżowej) i króla Boldwina I (twórcy państwa łacińskiego, pierwszego króla Jerozolimy, przywódcy pierwszej wyprawy krzyżowej), wymieniono nawet marmurową płytę Kamienia Namaszczenia z symbolami franciszkanów.
Od tej pory większość praw w Bazylice posiadają prawosławni Grecy. Zdobyli je umiejętną grą polityczną gdy w Europie trwały wojny napoleońskie.
Spór między prawosławiem a kościołem zachodnim narastał. Napoleon III Bonaparte prowadził rozmowy z sułtanem i Rosją by powrócić do praw nad miejscami świętymi sprzed roku 1757. Papież Pius X w 1847 roku ustanowił  patriarchat łacinników w Jerozolimie. Jednak sułtan wydał kolejne dekrety w 1852 i 1853 potwierdzające prawa prawosławia greckiego. Nieporozumienia dotyczące między innymi praw do Bazyliki Grobu Pańskiego były pretekstem do wybuchu w 1853 roku wojny krymskiej.
Nie zmieniły jednak one praw chrześcijan obowiązujących w Jerozolimie, które stały się  Status Quo, niezmiennymi od czasu wydanych firmanów przez sułtana osmańskiego. Nie zmienił tego rozpad państwa osmańskiego, I i II wojna światowa, panowanie Brytyjczyków w Palestynie ani powstanie państwa Izrael.
Status Quo określa prawa poszczególnych wyznań chrześcijańskich co do  własności miejsc świętych, odprawianej liturgii, procesji, czasu, i  miejsca modlitw. W Bazylice każdy kamień ma swojego właściciela a naruszenie własności czasu czy też rzeczy materialnej wywołuje konflikty i kłótnie, które niejednokrotnie rozstrzygają muzułmanie i Izraelczycy bo chrześcijanie nie mogą dojść do porozumienia.
Idealnym przykładem Status Quo  jest drabina ustawiona na gzymsie Bazyliki tuż nad wejściem.
Drabina nad portykiem Bazyliki tkwi tam od czasu remontu, widnieje już  na rycinie z 1728 roku. Nikt jej jednak nie może ruszyć bo firman wydany przez sułtana określa "niezmieniony stan rzeczy" więc uznano, że drabiny nie można ruszyć. Gzyms i okno należy do kościoła ormiańskiego. Brzmi to kuriozalnie, ale gdyby ktoś ośmielił zdjąć drabinę wywołało by to prawdziwy konflikt.
Nawet postawienie krzesła w cieniu przez mnicha koptyjskiego wywołało  furię u Etiopczyka, bo noga od krzesła stanęła na ziemi pod którą znajdują się korzenie drzewa należącego do Etiopczyków. Doszło do rękoczynów i bójki między duchownymi, którzy w walce użyli butów. Zwaśnione strony rozdzielała izraelska policja i ambasador Abisynii.
Do kłótni między Etiopczykami a Koptem doszło także po tym jak władze Izraela zamontowały w klasztorze na dachu Bazyliki toaletę i umywalkę oraz kuchnię przeznaczoną dla Etiopczyków i Kopta, pierwszą od czasów krzyżowców, kiedy to została zbudowano świątynia. Gdy popsuł  się kurek w umywalce a w kuchence zawór, mnisi nie pozwolili ich naprawić, na złość jeden drugiemu. 

Finał bójki między Etiopczykami i Koptem w 2002 roku zdj. AP/ Agencja Gazeta
Niesamowitej kłótni doświadczyłam w Bazylice Narodzenia Pańskiego, kiedy duchowni toczyli spór o przestrzeń między kolumnami gdzie znajdowały się ozdoby świąteczne- zwykła lameta. Była taka kłótnia, że chyba tynk sypał się ze ścian.
Satus Quo dotyczy także otwierania i zamykania Bazyliki, który to przywilej jest dany dwóm muzułmańskim rodzinom. W innym razie duchowni na pewno by sie pokłócili o to kto ma większe prawa do wrót świątyni.
Klucze do Bazyliki znajdują się od 1192 roku w rodzinie Jawada al-Gadiya zaś prawo do otwierania i zamykania posiada rodzina Nusayba.Prawo to potwierdziło 27 sułtanów.  Klucznicy mają także prawo w rozstrzyganiu sporów, a także uczestniczą w procesji Wielkanocnej i Cudzie Świętego Ognia, o którym później napiszę.
Przed Bazyliką Grobu Pańskiego z przedstawicielem muzułmańskiej rodziny Nusayba, który ma prawo do otwierania i zamykania Bazyliki.
Rytuał zamykania i otwierania Bazyliki jest swoistym spektaklem. W świątyni znajdują się drabiny, nie są to pozostałości po remoncie, ale są one wykorzystywane przez duchownych by otwierać zamykać drzwi kościoła.  Trzydziestocentymetrowe klucze są dwa ale jeden z nich jest złamany.
W Bazylice Grobu Pańskiego w Wielką Sobotę według kalendarza juliańskiego obchodzony jest obrzęd Cudu Świętego Ognia. Ten rytuał jest celebrowany od IV wieku, kiedyś prawosławni i katolicy obchodzili go wspólnie.
Papież Grzegorz IX twórca mi.in inkwizycji 9 marca 1238 roku zakwestionował autentyczność Cudu Ognia i zakazał wiernym Kościoła Rzymskiego uczestniczenia w tej ceremonii, od tej daty hierarchowie łacińscy nie uczestniczyli w tym obrządku. Sprawę ułatwił papież Grzegorz XIII, który w 1582 roku zmienił sposób wyznaczania Wielkanocy, który obowiązywał we wszystkich kościołach chrześcijańskich. Wielkanoc u katolików odbywa się w pierwszą niedzielę po wiosennej pełni i wyprzedza świata prawosławne o tydzień lub dwa. Czasami zdarza się celebrować wspólną Wielkanoc, ale to zdarza się niezwykle rzadko.
Cud Świętego Ognia rozpoczyna się w Wielką Sobotę ok godz. 13.45, prawosławny patriarcha Jerozolimy trzykrotnie obchodzi edykuł Bożego Grobu. Zdejmuje wierzchnie szaty liturgiczne, tak by było widać, ze nie ma przy sobie żadnych przedmiotów, za pomocą których mógłby rozpalić ogień. Następnie z dwoma pękami świec, po 33 w każdej dłoni (tyle ile lat miał Chrystus w chwili śmierci), wchodzi do Kaplicy Anioła, a potem do właściwej kaplicy Grobu. Wejście jest pieczętowane. Od poprzedniego wieczora wszystkie lampy oliwne w kościele są zgaszone. Według relacji patriarchy na płycie nagrobnej - arcosolium pojawia się niebieski ogień, od którego duchowny zapala świece. Patriarcha grecki przekazuje ogień  przedstawicielowi kościoła ormiańskiego i następnie wszystkim wiernym zgromadzonym w Bazylice i ogłasza nowinę o Zmartwychwstaniu Jezusa. Wierni doświadczają cudu łaski ognia, ogień początkowo ma temp ok 42 stopni, wierni obmywają nim twarz i ręce.
Tylko raz Cudowny Ogień pojawił się w niedzielę 1101 roku i wtedy też po raz ostatni przewodniczył tę uroczystości duchowny katolicki.
Jeden raz pojawił się także Cudowny Ogień nie w Grobie Pańskim ale przed wejściem do Bazyliki w szczelinie pękniętej kolumny, gdy mamelucy próbowali zabronić Grekom przeprowadzenia ceremonii.


Pęknięta kolumna w której pojawił się Cudowny Ogień.
Kolumna znajduje się po lewej stronie wejścia do Bazyliki Grobu Pańskiego
W szczelinę pękniętej kolumny  w której pojawił się Święty Ogień wierni wkładają karteczki z prośbami do Boga. Zdjęcie Piotr Łozowik, portal Cerkiew.pl
Cudowny Ogień pojawia się ok. godziny 14, nie obowiązuje tu zmiana czasu z letniego na zimowy. W tym roku (2020), ze względu na epidemię wirusa COVID-19 w ceremonii brali udział tyko przedstawiciele duchowieństwa i dziennikarze, ogień pojawił się ok. 12.50 czasu polskiego. Warto dodać że" Święty Ogień" jest transportowany samolotami do wielu krajów. Dzięki życzliwości i pomocy Władz Państwowych RP – Pana Prezydenta, Pana Premiera i Marszałka Województwa Podlaskiego, po raz jedenasty Święty Ogień zostanie dostarczony samolotem do Polski. Organizacją pielgrzymki zajęło się powołane w bieżącym roku stowarzyszenie „Bractwo Świętego Ognia”.

W Bazylice, jako jedynej na świecie nie odprawia się wieczornych nabożeństw, a w Wielki Piątek tylko tu może bić dzwon jako symbol ostatniego tchnienia Jezusa.

Bazylikę dotknęło kilka trzęsień ziemi, które nawiedziły Palestynę w latach 1834, 1836, 1867 i 1927. Bazylika wymagała solidnego remontu, ale dopiero w 1954 roku rząd w Ammanie oraz wspólnoty katolickie, prawosławna i ormiańska zawarły specjalne porozumienie, umożliwiające remont świątyni.
Nadzór nad Bazylika Grobu Pańskiego sprawuje Izrael a świątynia nie należy do żadnego z sześciu wyznań chrześcijańskich choć każda z nich odpowiedzialna jest za część świątyni opatrzone Status Quo. Posługę pełnią prawosławni Grecy, katolicy, Ormianie, Koptowie, Etiopczycy i Syryjczycy.
W Bazylice Grobu Pańskiego oczywiście najważniejszym miejscem jest Kalwaria i Grób Jezusa, ale w obrębie kościoła jest także wiele innych kaplic i ołtarzy.

1. Grób Jezusa Chrystusa i Kaplica Anioła widziany z wysokości kopuły Anastasis .



Wnętrze Kaplicy Grobu Pańskiego
2. Katolikon- grecka katedra prawosławna, w której kamienny kielich ustawiony w centralnej                 części wyznacza "środek świata". Część nawy, w której stoi ikonostas, nazywana jest  Chórem Greckim.
"Środek świata" oznaczony kamiennym kielichem na posadzce Katolikanu.
Kopuła nad Katolikonem.
3. Rotunda nad edykułem Grobu Jezusa Chrystusa zwana Anastasis (gr. "Zmartwychwstanie").
4. Kamień Namaszczenia, który jest XIII stacją Drogi Krzyżowej.

Kamień Namaszczenia widoczny z Kaalwarii
5. Kaplica syryjsko-jakobicka, z której niskim wejściem, można się przedostać do żydowskiej komory grobowej zwanej "Grobem Józefa z Arymatei".

6. Grób Józefa z Arymatei.
7.  Kaplica Koptyjska, która jest "przyklejona" do Grobu Pańskiego po przeciwnej stronie wejścia     do Kaplicy Anioła.
Kaplica koptyjska św. Nikodema na tyłach Grobu Pańskiego. zdj. Piotr Łozowik, portal Cerkiew.pl
Koptyjska kaplica św. Nikodema.
8. Prezbiterium łacińskie
9. Ołtarz Marii Magdaleny, upamiętniający spotkanie Marii ze zmartwychwstałym Jezusem

Ołtarz św. Marii Magdaleny w Bazylice Grobu Pańskiego
10. Kaplica franciszkańska Ukazania się Jezusa Maryi - i  Kolumna Biczowania, która do 1553 roku znajdowała się w Wieczerniku.
upamiętniająca spotkanie Marii ze zmartwychwstałym Jezusem
11. Miejsce przeznaczone dla muzułmańskiego stróża-opiekuna Bazyliki.
12. Wejście do Bazyliki

13. Kaplica Frankijska i X stacja Drogi Krzyżowej - Jezus z szat obnażony.
Kaplica Frankijska
14. Część Kalwarii należąca do katolików, znajdują się tutaj niewielkie organy z przyciskami z  drzewa oliwnego i klawiszami pokrytymi masą perłową.
15. Część Kalwarii należąca do Greckiego Kościoła Prawosławnego
16. Stacja XI - Jezus Przybity do Krzyża, ołtarz należy do katolików.
17. Ołtarz Matki Bolesnej, który jest uważany także  za XIII Stację Drogi Krzyżowej.

18. Stacja XII Śmierć Jezusa na Krzyżu, szczyt skały Golgoty. Ołtarz należy do Greków prawosławnych.
Kamień namaszczenia, Na górze po prawej stronie katolicka kaplica "Jezus Przybity do Krzyża", po lewej Golgota i grecka kaplica "Jezus umiera na Krzyżu". zdjęcie Piotr Łozowik, portal. Cerkiew.pl
Obudowana Golgota i ołtarz "Jezus umiera na Krzyżu", należący do Greków prawosławnych.
Szczyt golgoty, Tutaj był wbity Krzyż, na którym umarł Jezus, krew Jezusa spłynęła po skale i dotarła do miejsca, gdzie pochowany jest Adam.
Skała Golgoty po której spłynęła krew Jezusa

19. Ikonostas Katolikonu i Chór Grecki
20. Łuki Matki Boskiej.
21. Więzienie Pana Jezusa
22. Prawosławna Kaplica Longinusa, upamiętnia żołnierza rzymskiego, który nawrócił się , przebiwszy wcześniej bok Chrystusowi.
23. Ormiańska Kaplica rozdzielenia szat Jezusa.
24. Kaplica Wyszydzania Pana Jezusa.
25. Ormiańska Kaplica św. Heleny.
26. Franciszkańska Kaplica Znalezienia Krzyża Świętego.

Miejsce znalezienia trzech krzyży.
Bazylika jest pełna symboli i miejsc związanych ze Śmiercią i Zmartwychwstaniem Jezusa trudno jest je wszystkie wymienić i opisać.
Kaplica Anioła przed Grobem Jezusa
Mozaika z 1994 roku przedstawiająca Mękę Pańską  na wprost wejścia do Bazyliki tuż za Kamieniem Namaszczenia.
Ormiański ołtarz zwany Miejscem Trzech Marii.
Trzy Marie - Maria Magdalena, Matka Jezusa - Maria i Maria- matka Jakuba w Niedzielę Zmartwychwstania spotykają Jezusa. "Po upływie szabatu Maria Magdalena, Maria, matka Jakuba, i Maria Salome nakupiły wonności, żeby pójść namaścić Jezusa. Wczesnym rankiem w pierwszy dzień tygodnia przyszły do grobu, gdy słońce weszło. (...) Weszły więc do grobu i ujrzały młodzieńca siedzącego po prawej stronie, ubranego w białą szatę; i bardzo się przestraszyły. Lecz on rzekł do nich: Nie bójcie się! Szukacie Jezusa z Nazaretu, ukrzyżowanego; powstał, nie ma Go tu. (Mk 16,1–16,6)"
W Bazylice Grobu Pańskiego są liczne drzwi, wejścia i połączenia, a także całe budynki przylegające do zewnętrznych ścian. Rozległy kompleks to swego rodzaju miasto w mieście.
Na dziedzińcu po lewej stronie wejścia do Bazyliki znajdują się trzy greckie kaplice: św. Jakuba, św. Jana i 40 Męczenników, zaś po prawej stronie dziedzińca prawosławny klasztor św. Abrahama, ormiańska kaplica św. Jana i abisyńska kaplica św. Michała. Na dachu Bazyliki przylega syryjski Klasztor Dir -a Sultan oraz dwie kapliczki św. Michała i Czterech Zwierząt.

Pomimo, że w Bazylice Grobu Pańskiego panuje napięta sytuacja, a każde z wyznań chrześcijańskich obserwuje współbrata czy przypadkiem nie zagarnia do siebie choćby milimetra nieprzynależnej przestrzeni świątyni, to czasami dochodzi do wspólnych działań.
Trzy wyznania - Greków, Ormian i katolików protestowało wspólnie 25 lutego 21018 roku przeciwko zakusom rządu izraelskiego by nałożyć podatek od Bazyliki. Jak na razie po burzliwych protestach Kneset zawiesił tę kontrowersyjną decyzję.
W marcu 2016 roku doszło także do przełomowego wspólnego porozumienia greckiego prawosławnego patriarchy Jerozolimy Teofila III, patriarchy armeńskiego Nourhana Manougiana oraz katolickiego kustosza Ziemi Świętej  Pierbattista Pizzaabella OFM  dotyczącego naprawy Kaplicy Grobu Pańskiego.
Prace remontowe rozpoczęto w maju 2016 roku. Wnętrze Kaplicy obłożono marmurowymi płytami odpornymi na trzęsienie ziemi, wycięto także okienko, przez które można zobaczyć skałę Grobu, wyczyszczono wszystkie lampy i  sufit.  Remont pochłonął 3 miliony euro. Przy remoncie użyto kamer termowizyjnych, endoskopów, dronów, laserów. Na 60 godzin odsłonięto także płytę nagrobną skąd pobrano próbki zaprawy i ziemi.
Odnowiona Kaplica Grobu Pańskiego została pobłogosławiona 22 marca 2017 roku przez  patriarchę greckiego kościoła prawosławnego, ormiańskiego Kościoła Apostolskiego, franciszkańskiego kustosza - Franceco Pattona, ekumenicznego patriarchę Konstantynopola Bartłomieja I i greckiego premiera Alexisa Tsiprasa. W takim gronie duchowni trzech chrześcijańskich religii modlili się po raz  pierwszy.
Zaproponowano także by raz w roku po Wielkanocy wszystkie wyznania chrześcijańskie miały możliwość odprawienia nabożeństwa w Kaplicy.
Może w Bazylice Grobu Pańskiego zapanuje pokój i prawdziwa wspólnota chrześcijan?

7 komentarzy:

  1. Nic dodać, nic ująć do twojej myśli przewodniej! Wstydzę się za moich współbraci w religii, że nie potrafią dojść do porozumienia. I to w takim miejscu!!! Gdyby nie liczyły się pieniądze i turyści, chyba dawno to miejsce zrównano by z ziemią. Aż brak słów:)
    Dziękuję Ci kochana za wyjaśnienie tej zawiłej historii i mnóstwo zdjęć tego niesamowitego miejsca:)))

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Gdzieś przeczytałam, że gdyby Jezus nie zmartwychwstał to by przewrócił się w grobie od waśni kłótni chrześcijan.
      Nie wiem co ma wspólnego z religią bitwa na kije, szczotki czy szmaty bo któryś z duchownych umył nadprogramowy kamień posadzki lub przekroczył czas przeznaczony na liturgię. Status Quo obowiązuje także w Bazylice Narodzenia i Bazylice Grobu Maryi Panny. Ta ostatnia świątynia należy do wyznawców chrześcijaństwa wschodniego, bo my katolicy mamy Bazylikę Wniebowstąpienia Najświętszej Maryi Panny - doktryna dotycząca śmierci i wniebowstąpienia Matki Chrystusa różni łacinników i prawosławie.
      Okropnie ogląda i słucha się duchownych kłócących się i bijących w miejscach tak ważnych dla chrześcijan.
      Chęć zaznaczenia dominacji i podkreślenia "ja tu rządzę" czasami odbiera rozum człowiekowi. A jeśli dotyczy to duchownych, którzy na ustach mają miłość i pokój, to wywołuje to zniesmaczenie. Całe szczęście, że katolicy zbytnio nie uczestniczą w tych kuriozalnych sporach.
      Mam nadzieję, że kiedyś to się zmieni, bo przecież chrześcijanie wierzą w tego samego Boga.
      Serdecznie pozdrawiam Ciebie Uleńko i życzmy sobie by ludzie byli bardziej życzliwi. :)

      Usuń
    2. Też ma nadzieję na lepsze jutro i więcej życzliwości, bo to o czym napisałaś po prostu nie mieści mi się w głowie. I powtórzę: W TAKIM MIEJSCU!!!

      Usuń
    3. Jak widać, ludzka natura daje upust nawet w Takim miejscu. Smutno i strasznie! Smutno jest także z powodu kłótni o remont Bazyliki, wiele miejsc w świątyni wymaga dotyku pędzla lub farby czy wymiany instalacji elektrycznej czy też wymiany przepalonej żarówki - jak widać temat remontu wymaga niezwykłych uzgodnień, negocjacji i pertraktacji.

      Usuń
    4. Pięknie podjęłaś wyzwanie oprowadzenia po tym niezwykłym miejscu, niezwykłym ze względu na historię, ale i trudną codzienność. Gdy pierwszy raz usłyszałam o tych podziałach i sporach - to chyba najbardziej poruszył mnie fakt, że to rodzina muzułmańska otwiera i zamyka świątynie. Z Twojego wpisu dowiedziałam się też kilku rzeczy, które mi gdzieś umknęły, np. o stawianiu pomnika Jowisza... ale największą niespodzianką było przybliżenie Cudu Ognia. Filmik odsłania zupełnie nieznany świat... liturgii wschodnich... Jak już kiedyś dotrę do Jerozolimy - to w swoim wpisie będę musiała odesłać czytających do Twojego wpisu... zrobiłaś świetną robotę...

      Usuń
    5. Och Olu, dziękuję za miłe słowa. Jerozolima wyzwala w człowieku różne emocje - od obojętności po tzw. syndrom jerozolimski. Dla wszystkich tych, którzy nie wierzą w Boga Jerozolima jest fascynującą kroniką historii. Na pewno to miasto nie pozostawi nikogo obojętnym.
      Życzę Tobie Olu ciekawej wyprawy do Jerozolimy i odkrywania jej sercem, duszą, emocjami...

      Usuń
  2. Dzień dobry. Właśnie wróciłem z Jerozolimy ale dopiero teraz po zapoznaniu się z Pani komentarzem, zdjęciami i planami uzmysławiam sobie pewne rzeczy. To świetny materiał historyczny. Jestem w trakcie przygotowywania foto-książki i chciałem prosić o zgodę na zamieszczenie w niej dwóch planów świątyni.
    Z wyrazami szacunku Władek

    OdpowiedzUsuń