Pamukkale - bardzo "higieniczne i medyczne" miejsce w Turcji.

Już dawno przymierzałam się do napisania postu o tureckim Pamukkale, krainie bieli i nieziemskich widoków. Ale jak to czasami u mnie bywa wybór blogowych tematów podpowiada mi mój osobisty Anioł.
Tak było i w tym przypadku.
Najpierw zajęłam się →  Meteorami w greckiej Tesalii, opowieścią o Centaurach i Chironie, aby w dziwny sposób znaleźć się w Pamukkale w Zachodniej Anatolii. Na takie połączenie tematów i miejsc sama nigdy bym nie wpadła :))

Moją opowieść opatrzyłam dość dziwnym nagłówkiem: "Pamukkale - "higieniczne i medyczne" miejsce w Turcji"- dlaczego właśnie takie? Ano właśnie, muszę ponownie zawitać do Tesalii w Grecji, by spotkać się z  wyjątkowym centaurem - Chironem.
Wspomniałam w poprzednim poście o centaurach- pół koniach, pół ludziach. Te stworzenia miały paskudny charakter - były kłótliwe, aroganckie, często kierowały się dzikimi instynktami. Ale jak to czasami bywa, w wielkiej gromadzie, znalazł się wyjątek, był to Chiron. Ten odszczepieniec wśród centaurów, nie dość, że miał niezwykle łagodny charakter, to jeszcze posiadał ogromną wiedzę w rożnych dziedzinach: łucznictwie, tańcu, muzyce, wróżbiarstwie, gimnastyce i medycynie. To on właśnie znał  właściwości lecznicze roślin, to on, jako pierwszy zajął się uprawą ziół w Tesalii.
Chiron był także doskonałym nauczycielem i wychowawcą. Opiekował się m.in. Achillesem, Jazonem i Asklepisem - bogiem medycyny. Asklepios był synem Apollina, którego matka nimfa Koronis, umarła podczas porodu. Niemowlęciem opiekowała się koza a także pies. Gdy Asklepios podrósł, Apollo powierzył syna Chironowi. "Internat i szkoła"centaura znajdowała się w grocie u stóp góry Pelion w Grecji.  Asklepios był pilnym i niezwykle pojętnym uczniem, i jak to często bywa uczeń przerósł swą wiedzą mistrza.

"Apollo powierza Chironowi Asklepiosa" Christopher Unterberger

Asklepios poznał chyba wszystkie tajniki medycyny... bo potrafił skutecznie leczyć i uzdrawiać ludzi, ba! nawet wskrzeszać umarłych, za co został ukarany przez Zeusa. Jak łatwo się domyślić, został zabity, za to, że naruszył ziemski i pozaziemski porządek świata, w Hadesie zaczęło brakować nowych mieszkańców.
Asklepios posiadał szóstkę dzieci (Higieja, Panacea, Iaso, Podalejrios, Machaon, Telesforas) - trzech synów i trzy córki. I nie trzeba chyba się dziwić, że dzieci poszły w ślady ojca i także zajęły się medycyną. Skąd my to znamy, wielopokoleniowe rodziny medyków to codzienność na przestrzeni dziejów medycyny.
Asklepios był także prekursorem w dziedzinie opieki sanatoryjnej i szpitalnej, nietypowych lecznic, gdzie uzdrawiano chorych także muzyką relaksacyjną, dietą, ziołami, postami, leczniczymi wodami, snem... Takie miejsca nazywały się asklepiejonami. Gdy do tego dołoży się umiejętności latorośli Asklepiosa, to medycyna w wydaniu rodziny medyków czyniła cuda. :))

"Asklepios wraz z synami i córkami przyjmujący pacjentów" - Narodowe Muzeum w Atenach

Panakeja/Panacea ';Wszechlecząca" - córka Asklepiosa i zarazem bogini była specjalistką w dziedzinie ziołolecznictwa i stosowania specyfiku o nazwie panaceum.

"Panacea pomaga choremu" J. Gazol, 1716 r.

Iaso zajmowała się prawami Natury i naturalnym uzdrawianiem, Telesforas był specjalistą w dziedzinie rekonwalescencji, Podalejrios - chirurgiem, Machon - internistą.
Higieja specjalizowała się w profilaktyce, utrzymywaniu pacjentów w dobrostanie, była prekursorką w dziedzinie higieny. Od jej imienia pochodzi słowo higiena, higienistka.

"Asklepios i Higieja" Muzeum Watykańskie

Atrybutami Higiei jest czara, w której znajduje się wywar z ziół, oraz wąż, który jest symbolem zdrowia i odradzania się, rozwidlony język gada ma symbolizować ostrożność w podawaniu pacjentom wszelkich medykamentów.

"Chorzy i Higieja" Louis Hector Leroux

Bóg Asklepios pod postacią węża, w mitologii Rzymian nosił imię Eskulap.

Atrybuty bogini do dnia dzisiejszego nie zostały zapomnienie. Chyba wszystkie apteki w swoim logo posiadają węża oplatającego czarę.

Symbol czary wokół której wije się wąż jest symbolem aptekarzy.

Przez wiele wieków, lekarzy obowiązywały słowa starożytnej Przysięga Hipokratesa, której początek tak brzmiał:

"Przysięgam na Apollona lekarza, na Asklepiosa, Hygieje, i Panaceje oraz na wszystkich bogów i boginie, biorąc ich na świadków, że wedle mej możności i rozeznania będę dochowywał tej przysięgi i tych zobowiązań"....

A co to wszystko ma wspólnego z Pamukkale? Między innymi w pobliskim starożytnym mieście →Hierapolis, które znajduje się nad basenami-trawertynami, był czczony Apollin - bóg nauk medycznych i uzdrawiania, Asklepios - bóg medycyny i jego córka bogini Higieja - bogini higieny. Frygijscy Grecy z Azji Mniejszej wierzyli, że to właśnie ci dwaj bogowie i bogini podarowała Pamukkale gorące źródła.
Czyż to nie jest idealne miejsce aby uzdrowić duszę i ciało?

Pamukkale tonie w bieli, z pobliskiej góry Cokelez wypływają gorące źródła tworzące naturalne termalne baseny i czy takie nietypowe spa nie jest higieniczne i medyczne?  Pamukkale skojarzyło mi się z salą operacyjną - biel, i kolor specyficznej turkusowej zieleni, a to wszystko spowite mgiełką bawełnianych bandaży i waty. Ale mam skojarzenia... po prostu klękajcie narody. :)))
Słowo Pamukkale oznacza "bawełniany zamek" (pamuk - bawełna, kele -zamek), więc moje higieniczno-medyczne skojarzenia nie są tak bardzo odległe od stanu fatycznego.

Gorąca źródła wody wapiennej w Pamukkale

A że zbytnio nie fantazjuję łącząc Grecję i Pamukkale w Turcji dowodem może być kogut ustawiony przed wejściem do basenu termalnego nazwanego imieniem  królowej Egiptu - Kleopatry. Ten opierzony wielki ptak niesamowicie mnie intrygował - co on tutaj robi?

A "winni" są temu pacjenci Asklepiosa, którzy w dowód wdzięczności ofiarowywali bogu medycyny... koguta. Ten ptak ma niesamowitą symbolikę, więc nie dziwię się, że jest "maskotką" Pamukkale.

Ogromne kogucisko przed wejściem do "świętej sadzawki", czyli  termalnego basenu Kleopatry

Aha, Pamukkale zamieszkują jeszcze inne skrzydlate istoty - gęsi, które idealnie pasują do oryginalnego spa pod gołym niebem, które  patronatem objęli bogowie i boginie. Gęś symbolizuje czystość, krzepkość, miłość, a także czujność. Gęsi wzorem tych z Rzymu, mają za zadanie podniesienia larum gdyby Pamukkale miał dotknąć jakiś kataklizm, np. trzęsienie ziemi, które nieraz niszczyło to miejsce.

Skrzydlaci mieszkańcy Pamukkale

Pamukkale swą wyjątkowość zawdzięcza zasadom fizyki i chemii. Biel skał to po prostu osadzający się tuf wapienny. Podobne zjawisko możemy zaobserwować w naszych domowych czajnikach, w których gotujemy wodę. Oczywiście, skład chemiczny wody z wodociągów i wody termalnej wypływającej ze skał w Pamukkale jest zgoła inny.
Pasjonaci chemii z całą pewnością wiedzą o co chodzi z tymi cyferkami i literkami -  Ca(HCO₃)₂=CaCO₃+H₂O+CO_2. 
Z pozoru błaha i pospolita reakcja chemiczna potrafi tworzyć cudowne formacje skalne pokryte mozaikami z wapnia. Kolorowe smugi, które zabarwiają wapienne skały pochodzą z tlenków metali zawartych w wodzie.

W wyniku zwyczajnej/niezwyczajnej reakcji chemicznej, która polega na wytrącaniu się węglanu wapnia w wyniku różnicy ciśnień i nagłego ochładzania się wody, na powierzchni skał tworzą się się tzw. trawertyny. Są to tarasy, skalne półki na których osiadł węglan wapnia, kalcyt, argonit. Z upływem czasu miękka, żelowa kredowa substancja twardnieje tworząc ciekawe formacje skalne. Z Z takich osadowych zmineralizowanych skał były wytwarzane m.in greckie i egipskie wazy, posągi, a pewna odmiana trawertyn to marmur.
Obecnie trawertyn należy do ekskluzywnych i drogich materiałów budowlanych.
Naturalne trawertyny, oprócz Pamukkale możemy także zobaczyć w Parku Narodowym Yellowstone, w Górach Skalistych w USA, w okolicach wodospadu Kuang Si w Laosie, Parku Narodowym Seniuc Champey w Gwatemali, w Egerszlók (Eger)  to partnerskie miasto Pamukkale,  na Węgrzech, Syczuan w Dolinie Huanglong w Chinach, Badab-e Surt w Iranie.
Pamukkale znajduje się na styku pęknięcia tektonicznego, a częste występujące w tym rejonie trzęsienia ziemi uwolniły z głębi ziemi skrywane gorące źródła.
Wiele wieków temu skały zostały utworzone z marmuru i kwarcu, a biel, która tak pięknie króluje w Pamukkale to nowsza wersja skał osadowych. Woda wypływająca ze skał zmienia swe źródła, koryta, którymi płynie jak też skład chemiczny, dlatego niektóre trawertyny są pozbawione wody.

Jest jeszcze inny powód, że są suche baseny w "Bawełnianej twierdzy". Kierunkiem i strumieniem wypływającej wody sterują ludzie.
Pamukkale  od wielu wieków należało do elity naturalnych spa. W ubiegłym wieku powstało tutaj wiele hoteli, które "zabrały" ciepłą, leczniczą wodę na potrzeby hotelowych basenów. Do hoteli prowadziła asfaltowa droga, a po trawertynach szusowali rowerzyści i motocykliści. Pamukkale zaczęło umierać...
Aby przywrócić piękno temu miejscu, władze Turcji utworzyły w Pamukkale Park Narodowy, hotele zostały zburzone, zlikwidowano asfaltową drogę. W 1988 roku Pamukkale zostało wpisane na listę UNESCO.
W 1997 roku zamknięto dla turystów naturalne trawertyny, a w miejscu, gdzie kiedyś biegła droga do hoteli, zbudowano betonowe baseny, które Natura pokryła tlenkiem węgła i do złudzenia betonowe trawertyny przypominają oryginalne cuda przyrody.

Takie spa to rozkosz dla ciała.

Żal było mi opuszczać termalne baseny, dno basenów pokrywa cienka warstwa kredy tworząc niezwykle miły w dotyku aksamitny dywan.

Mój mąż utrwalający na kliszy PIĘKNO Pamukkale. :)))

Turyści mogą poruszać się tylko wyznaczoną wąską dróżką, wzdłuż kanału odprowadzającego gorącą wodę. Mogą to robić tylko na boso. Strażnicy z Pamukkale skrupulatnie pilnują, aby po białych skałach nie chodzić w żadnym obuwiu. Jest to forma ochrony przed zabrudzeniem i niszczeniem tworzonej przez Naturę mozaiki skał.

Oryginale, utworzone przez Naturę trawertyny są niezwykle starannie chronione. Co jakiś czas woda jest ponownie kierowana do naturalnych basenów, aby mogły się pokryć śnieżną bielą.
Co ciekawe, naturalny trawertyn jest niesamowicie wytrzymałym materiałem.
Większość zabytków i rzeźb w Rzymie wykonana jest z trawertynu, który z wiekiem staje się coraz bardziej twardy i nie poddaje się erozji. Słynna fontanna di Trevi została wyrzeźbiona w tejże skale, a nazwę "trawertyn" Rzymianie rozszerzyli na większość minerałów powstałych z tlenku węglą w tym i na te w Pamukkale. Słynne trawertyny pochodzą z rejonu Trevi w Umbrii we Włoszech.

Na terenie Pamukkale pozostawiono tylko jeden termalny basen umiejscowiony w "Świętej sadzawce" nazywanej także basenem Kleopatry. Jak głosi legenda, basen ten podarował swej ukochanej Marek Antoniusz. W nietypowym basenie znajdują się zatopione elementy budowli z miasta Hierapolis, które znalazły się tam w wyniku trzęsienia ziemi.
Inna legenda głosi, że kto skorzysta z wód basenu zacznie... grzeszyć urodą. :))

Wejście do basenu Kleopatry w Pamukkale

Dawna Święta sadzawka, gdzie dzisiaj znajduje się nietypowy basen z termalną wodą.

Na terenie Pamukale kręcono sceny do filmu "Odyssey" (1997) i "Ghost Rider2" (2012).
Pamukkale łączy się ze starożytnym miastem Hierapolis, które było uznawane za niezwykle luksusowe i pełne przepychu miasto.

Pamukkale i widoczne w oddali ruiny miasta Hierapols

Hierapolis i Pamukkale - połączenie piękna Natury i piękna architektury

Mój następny post będzie opowiadał o Hierapolis, mieście wybudowanym dla bogatej rzymskiej arystokracji, gdzie znajdziemy niebiański luksus, a także wrota piekieł.

Taką biel uwielbiam, która przypomina śnieg, ale nim nie jest. Nic nie miałbym przeciwko, aby taką imitację śniegu móc także oglądać w kraju nad Wisłą. :)))

Hierapolis  zatopiony w bieli Pamukkale jeden z grobowców z Hierapolis