Maroko - Antyatlas, piękno przyrody, które nie potrzebuje słów.

Wakacyjny sezon powoli się kończy. Chociaż jak dla mnie ten sezon dopiero się zaczyna. Sporadycznie wyjeżdżam latem, bo po pierwsze mam hacjendę w Dolinie Rospudy i letnie kanikuły tam spędzam, a po drugie wysokie letnie temperatury skutecznie mnie odstraszają aby testować wytrzymałość mojego organizmu na żar lejący się z nieba.
Kraje, gdzie temperatura maluje wysokie słupki na termometrze staram się zwiedzać zimą. I tak było w przypadku Maroka. Zima w tym kraju jest cudowna... ciepło, a nie gorąco, słonecznie, sucho i bajkowo. A kto chce pojeździć na nartach, to co ciekawe, ten kraj takie możliwości stwarza.
Tym razem nie chcę zanudzać Czytelnika megalomanią moich opisów, zapraszam do uczty składającej się z krajobrazów, gdzie chwilami słowa stają się niepotrzebne.

W Antyatlasie, Maroko

Będzie to wycieczka w góry Antyatlas.
Jest to część pasma górskiego Atlasu. Antyatlas w całości znajduje się w Maroku i rozciąga się na przestrzeni 600 km.

Góry Antyatlasu są cudowne, ciche, majestatyczne i pełne tajemnic. Jest to królestwo Berberów... i drzew arganowych.

Skarbem Maroka, symbolem roślinnym Królestwa Maroka jest drzewo arganowe.

... w cieniu pod arganem pani siądzie z panem... Jest to jedno z moich ulubionych zdjęć z Maroka

To drzewo jest uważane za ojca wszystkich drzew. Jego żywotność przewyższa drzewa oliwkowe. Jest to roślina endemiczna, tzn., że rośnie tylko w danym miejscu. Owocujące drzewo arganu można spotkać tylko w Maroku i na niewielkim terytorium Algierii. Kiedys ten obszar był zdecydowanie większy, ale w związki z ochłodzeniem się klimatu drzewa arganowe pozostały praktycznie tylko na terytorium Maroka.
Rząd Izraela podjął próby uprawy tego drzewa na swoim terytorium, ale uparta roślina nie chce wydać owoców.
Drzewo arganowe potrafi osiągnąć monstrualne rozmiary, a jego korzenie sięgają do 30 metrów w głąb ziemi. Chyba cała tajemnica upodobania sobie Maroka przez argan ukrywa się pod ziemią. Korzenie arganu są gładkie, nie posiadają tzw. włosków i wszystkie składniki potrzebne do życia dostarczają "ojcu drzew"..wyspecjalizowane grzyby, które żyją w idealnej symbiozie-mikoryzie z arganem.
Skarbem Maroka są malutkie owoce-nasiona, które wyglądem przypominają nasze żołędzie. To z miąższu, który ochrania twarda skorupa wytwarzany jest olej - jadalny i kosmetyczny. Jest to "płynne złoto" Maroka.

To zdjęcie "ukradłam" z internetu. Ukryte jest tutaj piękno ludzkiego życia.

Nasiona arganu.

Już w X wieku andaluzyjski lekarz i botanik Ibn at-Batir opisała tę roślinę, później w XI wieku geograf El Bekri stwierdził endemiczność arganu. Argan badał także Leo Africanus w XVI wieku i w XVIII wieku duński biolog Schobse.

Ibn at-Batir

Współczesne laboratoria stwierdziły, że olej arganowy posiada wyjątkowy skład chemiczny, począwszy od witamin, mikroelementów po najzdrowsze tłuszcze.
Drzewo arganowe nosi nazwę - migdał Berberów, argania żelazna, argania  żelazodrzew, olejara żelazna,  tłuścianka żelazna. To drzewo praktycznie nie choruje, potrafi znosić brak wody i temperatury sięgające do 50 stopni C. Pierwsze owoce pojawiają się już na pięcioletnich drzewach, ale pełnię owocowania osiąga w wieku 60 lat.
Argan zajmuje 14% drzewostanu Maroka. Teren, który znajduje się pomiędzy As-Sawina a Agadirem porasta 21 milionów drzew arganowych. Ich ilość w ostatnich latach zmniejszyła się w związku z budową lotniska w Agadirze, intensywną uprawą innych roślin czy też urbanizacją terytoriów, które były do tej pory niezamieszkane.
Wszystkie drzewa arganowe w Maroku są pod ochroną i są własnością króla, który zezwolił poddanym na zbiór nasion . Każdemu drzewu przypisany jest właściciel, który jest uprawniony do zbioru arganu.
W 1998 roku terytorium, na którym rośnie argan stał  się "Rezerwatem Biosfery", od 1999 drzewa arganowe są po d ochroną UNESCO,  w 2005 roku zostały wpisane na listę UNESCO .
Także w 2014 roku tradycyjny sposób uprawy, wytwarzania i produkcji oleju arganowego został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.

Majestatyczne drzewo arganowe, Maroko

Sady arganowe w Maroku

Nieodzownym elementem w całym procesie życia drzewa arganowego pełnią kozy. Łupinka, która pokrywa zarodek arganu jest niesamowicie twarda i nie udałoby się zarodkowi przebić twardej osłony. Pomagają ją zmiękczyć właśnie kozy, które uwielbiają pałaszować nasiona drzew arganowych. Po obróbce "trawiennej", do gleby trafia  przygotowany do zasiewu argan.
Kozy wyspecjalizowały się w chodzeniu po drzewach. Miałam wrażenie, że tych zwierząt nie obowiązują żadne zasady grawitacji i inne prawa fizyki. Jak za pomocą malutkich kopytek wdrapać się na wysokie drzewa i jeszcze po nich skakać, zjadać owoce, przemieszczać się po cienkich gałęziach? --- było to dla mnie zagadką.

Sposób wytwarzania oleju w Maroku został wpisany na listę UNESCO, bo technologia produkcji oleju arganowgo nie zmieniła się od lat.

To jest miąższ arganu, z którego wytłacza się olej, Maroko

Ręczne rozłupywanie nasion arganu

Mieszanie i odcedzanie arganowych wytłoczyn. Maroko

Maszyneria do produkcji oleju z nasion arganowca, Maroko

Żarna do tłoczenia oleju arganowego

To coś bursztynowego jest podobnego do naszej kostki smalcu, ale jest to zagęszczony olej arganowy.

Aby wyprodukować 1 litr oleju potrzeba 30 kg nasion, z których uzyskuje się 4, 5 kg miąższu do  wytłaczania na zimno oleju. Wytłoczyny wykorzystuje się jako karmę dla zwierząt, a sfermentowane "odpadki" to baza do produkcji alkoholu- "mahia d'Argan" Zdrewniałe łupinki stanowią idealny materiał na opał. Drewno arganowe jest niezwykle twarde i kiedyś było wykorzystywane do budowy "agadire" (budynków i wież obronnych Berberów) i domów mieszkalnych- "tighremts".
Olej jadalny jest koloru bursztynowego po ceglastoczerwony. Gdy do niego doda się miód i zmielone migdały jest to wtedy pyszny marokański przysmak- omilo.
Olej z nasion arganu zrobił oszałamiającą karierę w kosmetyce: " Skład olejku arganowego to przede wszystkim nienasycone kwasy tłuszczowe, ale także duża ilość witaminy E, która wpływa na poprawę kondycji skóry i jest antyoksydantem. Jego skład pozwala na regenerację naskórka i łagodzenie objawów alergii. Dzięki swoim właściwościom olejek arganowy wzmacnia system odpornościowy, wykazuje działanie przeciwzapalne, reguluje ciśnienie krwi i stymuluje krążenie, przyczynia się do regeneracji komórek".
Olej arganowy jest niezwykle ceniony chyba przez wszystkie koncerny kosmetyczne.

I ponownie wracam do Antyatlasu, gdzie górskie krajobrazy potrafią zmieniać się niczym w kalejdoskopie.

Tafraout - centralne miasto Antyatlasu

Antyatlas to także dom Berberów.

Pola uprawne w Antyatlasie, Maroko

Górska pasieka w Antyatlasie

Mała księżniczka.

Senior rodu

Górska pralnia

Bardzo, ale to bardzo podoba mi się portret tej pani.

... szkoła gdzieś w Antyatlasie, Maroko

 Może kiedyś ponownie odwiedzę Antyatlas... może...

Polecam także:

Wizytę na palcu Jamaa el-Fna i suku w Marrakeszu.

 https://bezbrzeznemysli.blogspot.com/2021/12/maroko-plac-jamaa-el-fna-i-bazar-suk-w.html