wtorek, 1 marca 2016

Wzgórze Świątynne w Jerozolimie - miejsce, które dzieli i łączy.



Od dłuższego czasu przymierzałam się do opisu moich wrażeń z pobytu w Jerozolimie na Wzgórzu Świątynnym. Miałam wiele pomysłów jak opisać  to miejsce, i w przypadku wątpliwości jak to zrobić..., odkładam temat na półkę z napisem <poczekalnia>.
Jak przedstawić wielowątkową Jerozolimę, gdy w tym miejscu historia, religia, polityka, wojny, walki i spory mieszają się ze sobą? Trudno jest rozdzielić tak bardzo zahaczające się wzajemnie jerozolimskie tematy.
Z pewnością moja opowieść będzie lekko chaotyczna... wybacz mi Drogi Czytelniku - Gościu moje rozchwianie pisarskie, ale Jerozolima właśnie taka jest - rozchwiana, wielotematyczna  i na dodatek jej historia zaczyna się wiele wieków temu.
Nie sposób w przypadku Jerozolimy, nie angażować się w spory religijne, politykę i opowiedzieć czym jest np. "Ściana Płaczu", Wzgórze Świątynne, Meczet Skały, bez kontekstu religijnego i historycznego.
A zatem moja opowieść o Jerozolimie będzie zawierała po trosze wszystkie te elementy, ale nie będzie to wywód stricte naukowy, ale moje jerozolimskie "bezbrzeżne myśli".

"Historia jest ważna, ponieważ wskazuje, kim jesteśmy".
Taką sentencję znalazłam w jednej z książek i te słowa idealnie pasują do mojej opowieści o Wzgórzu Świątynnym w Jerozolimie/ Izraelu.
Jest to z pewnością jedyne miejsce na świecie, którego historia wzbudza emocje nieprzerwanie od trzech tysięcy lat ukształtowała cywilizacje, religię i wpłynęła na bieg wydarzeń w świecie.
Tutaj, do dnia dzisiejszego, religia, polityka, władza splatają się w węzeł, którego w żaden sposób nie można rozwiązać, ani nawet przeciąć.
Jerozolima - Święte Miasto jest kolebką trzech monoteistycznych religii, judaizmu, islamu i chrześcijaństwa.
Jerozolima oznacza POKÓJ, ale z pokojem to miasto ma mało wspólnego (Jeruszalajim w języku hebrajskim to Miasto Pokoju), Arabowie mówią o Jerozolimie Al-Kus - Święte Miejsce, a w Biblii Jerozolima nazywana była szalem czyli pokój. Była także uważana za środek świata, a na średniowiecznych ikonach jest przedstawiana jako centralny punkt listka koniczyny.
Średniowieczna mapa przedstawiająca Jerozolimę jako środek Świata.
Jerozolima była oblegana ponad pięćdziesiąt razy, zdobyto ją dwadzieścia sześć  i zburzono ponad dziesięć razy.
Aby móc cokolwiek napisać o Wzgórzu Świątynnym należy, choćby w okrojonym zarysie poznać historię tego miejsca, wtedy łatwiej jest zrozumieć dlaczego o Wzgórze Świątynne toczą się boje do dnia dzisiejszego.
Jerozolima dzieli się na trzy części - Starą Jerozolimę otoczoną murami ( ta z kolei dzieli się na żydowska, chrześcijańską, ormiańską i muzułmańską), Wschodnią i Nowe Miasto.
Widok " z lotu ptaka" na Wzgórze Świątynne, Jerozolima, Izrael
Dokumenty dotyczące historii Jerozolimy są rozproszone po całym świecie. Zapewne część z nich jest wymysłem dokumentalistów, część jest z pewnością zgodna z historią, która pozostawiła swój ślad na tej niezwykłej ziemi.
Najstarsza część Jerozolimy leży na wzgórzu Ofel, między doliną Cedronu (Kidron) na wschodzie, a doliną Tyropeon na zachodzie, nieco na południe od Wzgórza Świątynnego.
Egipskie teksty z XX w. p.n.e. wspominają o niewielkim mieście Jebuzytów w tym miejscu, które zostało zdobyte przez izraelskiego króla Dawida. Król sprowadził do Jerozolimy Arkę Przymierza i uczynił miasto stolicą. Za czasów króla Salomona, syna Dawida, miasto rozrosło się, wchłaniając tereny dzisiejszego Wzgórza Świątynnego, gdzie około 950 r. p.n.e. przystąpiono do budowy Pierwszej Świątyni.
Wiem, że kalendarium czasami wieje nudą i nie jest ciekawą lekturą, ale zaznaczone na osi czasu wydarzenia historyczne dotyczące Jerozolimy są swoistą legendą na mapie świata.
- XIII w. p.n.e. Wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej  i 40 letnia wędrówka 12 plemion hebrajskich do Kanaanu.
- ok. 1225 r. p.n.e. Jozue zostaje przywódcą Izraelitów, zdobywa Jerycho i wkracza do Ziemi Obiecanej.
- ok 1042-1010 r. p.n.e. Zrabowanie przez Filistynów Arki Przymierza.
- ok 1012-975 r. p.n.e. Panowanie króla Dawida, który pokonał Filistynów i przeniósł             królestwa z Hebronu do Jerozolimy.
Król Dawid
Symboliczny Grób Dawida znajdujący się w podziemiach Wieczernika, byłej świątyni Syjonu z I wieku. Grób jest przedzielony na pół, na część dla kobiet i mężczyzn.
"Rzekoma obecność grobu króla Dawida w tym miejscu przyczyniła się do odebrania chrześcijanom przez muzułmanów w 1551 roku Wieczernika (miejscem tym opiekowali się franciszkanie), gdyż czczą oni Dawida jako jednego z proroków. Do 1948 roku to muzułmanie mieli wyłączną kontrolę nad całym kompleksem (Wieczernik i Grób Dawida), a chrześcijan wpuszczali za wysoką opłata,. Od 1948 r. obiekt ten jest pod kontrolą władz Izraela, które pozwalają chrześcijanom na zwiedzanie, ale zabraniają odprawiania kultu".
- 975-930 / 931 r. p.n.e Panowanie Salomona, najmłodszego króla Dawida. Za  czasów Salomona zbudowano pierwszą Świątynię Jerozolimską, w latach 965-922.
Salomon, Pedro Berruguete ( 1500 r.)
Makieta Pierwszej Świątyni (Salomona) makieta
Makieta przedstawiająca Świątynię Salomona, Muzeum w Hamburgu
Arka Przymierza wnoszona do Świątyni Jerozolimskiej
Król Salomon wzniósł w Jerozolimie nie tylko Świątynię, ale także pałac, który był pełen przepychu i bogactwa, a także kilka osiedli i twierdz. Aby pokryć koszty tych budowli, oddał Hiramowi, królowi Tyru, dwadzieścia miast w Galilei, za materiał budulcowy (cedry i jodły z Libanu), płacił królowi rocznie dwadzieścia tysięcy miar pszenicy i dwadzieścia tysięcy miar oliwy, a przy pracach budowlanych przymusowo pracowało tysiące Izraelitów. Kraj został podzielony na 12 okręgów i kolejno ludność z poszczególnych okręgów  przez miesiąc utrzymywała dwór ( 7 żon, dziesiątki nałożnic, zastępy służby).  W każdy dzień szło 30 korców białej maki i 60 zwykłej, 10 wołów tuczonych, 20 wołów z pastwisk, sto owiec, a także jelenie, gazele, daniele i tuczone ptactwo.
Po śmierci Salomona Królestwo Izraela rozpadło się na dwie części. 
- po 931 r. p.n.e. Podział państwa na królestwo Izraela ( na północy) i królestwa Judei ze stolicą w Jerozolimie.
- 586 r. p.n.e. Zdobycie Jerozolimy przez władcę Babilonii Nabuchodozonora, który wygnał Żydów z Jerozolimy do Babilonu i zburzył Świątynię Salomona. Koniec królestwa Judei oraz początek "niewoli babilońskiej".  "Państwo Dawida", po czterech wiekach trwania przestało istnieć.
- 546 r. p.n.e. Persowie pod wodzą Cyrusa Wielkiego niszczą potęgę Babilonii, zajmują Palestynę, zezwalają  Żydom na powrót i odbudowę Świątyni Jerozolimskiej, której budowę ukończono w 515 r. p.n.e.
- 333 r. p.n.e. Jerozolimę  zdobywa Aleksander Wielki, który pozostawia Żydom wiele swobód religijnych.
- 323 r. p.n.e. Po śmierci Aleksandra Macedońskiego Jerozolima władają Seleucydzi syryjscy.
- 164 r. p.n.e.  Powstanie żydowskie pod wodzą Machabeuszów przeciwko Seleucydom , którzy sprofanowali Świątynię Jerozolimską. Powstaje królestwo żydowskie.
- 63 r. p.n.e.  Rzymianie podbijają Palestynę, Jerozolimą rządzi rzymski generał Pompejusz
- 37 r. n.e. Rzymianie przekazują władzę nad Palestyną Herodowi Wielkiemu, za panowania którego odnowiono Świątynię Jerozolimską, (rozebrano poprzednią świątynię i zbudowano ją od nowa). Prace trwały 10 lat i zakończono je w 20 roku p.n.e.
Rekonstrukcja drugiej Świątyni, Chrystian van Adrichom 1584r.
Rekonstrukcja drugiej Świątyni Jerozolimskiej, Muzeum w Izraelu
- ok. 30 r. n.e.   Ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa
- 66 - 70 r.  Wielkie powstanie żydowskie przeciwko Rzymowi, zakończone zdobyciem Jerozolimy  przez Rzymian pod wodzą Tytusa i zburzeniem drugiej Świątyni  Jerozolimskiej, miasto spalono, a Żydów skazano na niewolę lub wygnanie.Zginęło wówczas kilkadziesiąt tysięcy ludzi.
"Zburzenie Świątyni Jerozolimskiej" Francesco Hayez, 1867r.
- 132 r. Upadek drugiego powstania żydowskiego Bar Kochby. Wygnanie Żydów z Palestyny. Cesarz Hadrian pragnie uczynić z Jerozolimy miasto rzymskie o nazwie Aelia Capitolina. Nazwa ta pozostała oficjalną nazwę Jerozolimy aż do 638 r. n.e. Miejsca święte dla Żydów i chrześcijan zamienia na świątynie pogańskie. Żydom pod karą śmierci, zabrania przebywać w mieście. Cesarz w miejscu Świątyni Jerozolimskiej wznosi świątynię Jowisza Kapitolińskiego, stał w niej także posąg cesarza.
- 313 r. Cesarz Konstantyn zalegalizował chrześcijaństwo, a teren Palestyny zostaje uznany za Ziemię Świętą. Powstaje w Jerozolimie pierwsze Sanktuarium Zmartwychwstania Chrystusa w miejscu obecnej Bazyliki Grobu Pańskiego.
- 614 r. Persowie przejmują władzę w Jerozolimie i burzą wszystkie kościoły. 
- 638 r. Zdobycie Jerozolimy przez Arabów pod wodzą kalifa Omara.  Rządzą Jerozolimą przez prawie 500 lat.
- 691 r. Arabowie budują na Wzgórzu Świątynnym, w miejscu Świątyni Jerozolimskiej Meczet Kopuły na Skale.
- 1099 r. Zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców. Powstanie Królestwa Jerozolimskiego / Łacińskiego.
Krzyżowcy w Jerozolimie...
- 1187 r. Klęska krzyżowców pod Hitton. Saladyn zdobywa Jerozolimę. Chrześcijanie utracili Relikwie Krzyża Świętego.
Bitwa pod Hitton, manuskrypt z XV w.
Bitwa pod Hitton, manuskrypt, 1490r.
- 1229 - 1241 r. Krzyżowcy odzyskują Jerozolimę.
- 1516 r. Palestynę zajmują Turcy Osmańscy i utrzymują rządy w Jerozolimie przez IV wieki.
- 1541 r. Sułtan Sulejman Wspaniały odbudowuje mury Jerozolimy.`
I w tym miejscu poprzestanę na wyrywkowym wypisie dat z kalendarium Jerozolimy, ponieważ od połowy XVI wieku wygląd Wzgórza Świątynnego zbytnio się nie zmienił.
Jerozolima oczywiście była i jest  nadal świadkiem jeszcze wielu ważnych wydarzeń, ale to nie jest tematem mojego postu.
Wracam do Wzgórza Świątynnego.
A jakie są moje wrażenia z pobytu na Górze Moria?... dla mnie samej są zaskakujące!
Hmm... gdyby nie historia tego miejsca, gdyby nie zapisy w Biblii, gdyby nie wiara i religia, to bloki kamienne, zabudowania wokół Wzgórza, wiszące kable, rury kanalizacyjne, nie zrobiłyby na mnie wrażenia.  Jedyną budowlą na Wzgórzu Świątynnym, której estetyka  i architektura jest przejrzysta to Meczet na Skale i jego otoczenie.
Złociste, płowe i szare bloki kamienne, które tak naprawdę powinny mieć kolor czerwony od przelanej w tym miejscu krwi, domy i zabudowania bez - oględnie pisząc - ładu architektonicznego, snajperzy, żołnierze, kamery, bramki kontroli, drewniany pomost Mughrabi (od nazwy muzułmanów z terenów północnej Afryki) prowadzący na Wzgórze... to wszystko razem nie tworzy zachwycającego widoku.  Nie doświadczyłam tzw. syndromu jerozolimskiego z pogranicza fanatyzmu religijnego. Zamiast tego, Wzgórze Świątynne wzbudziło we mnie strach, przerażenie i niedowierzanie, że o ten nieduży kawałek świata stoczono tyle wojen i bitew, zginęło wiele tysięcy ludzi... w imię czego?... miłości do Boga? Gdzieś w tym wszystkim zagubiła się miłość do drugiego człowieka...
Dziś Wzgórze Świątynne zwane przez muzułmanów Haram esz-Szarif -Czcigodnym Sanktuarium - to najbardziej zapalny punkt w całej Jerozolimie.  Państwa arabskie domagają się, by powiewała tu flaga Proroka. aby uszanować lokalne władze muzułmańskie, Izrael pozostawił w ich rekach zarządzanie całym Haram esz-Szarif. O bezpieczeństwo troszczy się Izraelska Straż Graniczna, ale we współpracy z policjantami arabskimi.
Tak była przedstawiana Jerozolima w XV wieku.
Jerozolima i Wzgórze Moria w 1455 roku, tak bardzo idylliczny widok.
A tak teraz to wygląda...
Wojskowe patrole na placu przed Ścianą Płaczu, Jerozolima
Namioty foliowe, pordzewiała kanalizacja, wiszące przewody elektryczne, wszechobecne krzesła plastikowe, barierki , bramki i w tle historyczna zabudowa Starej Jerozolimy u podnóża Góry Moria.
Na Wzgórzu Moria  jednak o estetykę nie chodzi, choć kiedyś była tu Świątynia, która swym blaskiem i wielkością przyćmiewała inne budowle ówczesnego świata.
W tym miejscu chodzi o ... wiarę i religię, która tak bardzo łączy wyznawców i zarazem tak bardzo ich  dzieli.
W wielkim skrócie historia "Środka Świata" tak oto wygląda.
Żydzi zbudowali na Wzgórzu dwie Świątynie, które było miejscem ziemskiego przebywania Boga Jahwe. Po zburzeniu Drugiej Świątyni, Żydzi ciągle mają nadzieję, że uda im się zbudować/odbudować Trzecią Świątynię, ale... na miejscu Święte Świętego, nad Skałą, został zbudowany muzułmański Meczet na Skale  na pamiątkę Nocnej Wędrówki do Nieba Mahometa. Żydom pozostał tylko kawałek zachodniej ściany(48 metrów) -  pozostałości po Drugiej Świątyni Jerozolimskiej tzw. Ściana Płaczu oraz Mała Ściana Płaczu (10 m). To w tych miejscach wyznawcy judaizmu opłakują stratę Świątyni, modlą się do Boga i proszą o możliwość odbudowania Trzeciej Świątyni, aby Bóg miał ponownie ziemską siedzibę. Każde pokolenie Żydów, które nie przyczyni się do odbudowy Świątyni uważa się za stracone.
Ale aby powstała Świątynia musiałaby w jakiś sposób zniknąć Meczet na Skale (ze strony izraelskiej padł pomysł aby przenieść meczety ze Wzgórza Świątynnego, tak jak to uczyniono ze świątyniami Ramzesa i jego żony w Abu Simbel w Egipcie) .
Jak widać jest to patowa sytuacja, mobilizująca Żydów i muzułmanów do ciągłej walki o prawo do Wzgórza Świątynnego.

Teraz w mojej opowieści cofnę się do czasów biblijnych.
"W mieście Ur w Mezopotamii urodził się i żył Terach, ojciec trzech synów- Abrama, zwanego później Abrahamem, Nachora i Harana. Po śmierci najmłodszego syna Terach wraz z rodziną- córką i synową Saraj oraz wnukiem  Lotem, opuścił Ur i wyruszył w kierunku Kanaanu. Po drodze zatrzymał się w Charanie. Tutaj Bóg wezwał Abrahama, aby opuścił ziemie ojca. Obiecał mu również, że będzie ojcem licznego potomstwa. Bóg sprawił, że żona Abrahama, Sara urodziła mu syna Izaaka, ale Bóg zażądał od Abrahama próby wiary, którym miało być złożenie w ofierze własnego syna. Było to ok. 1790 r. p.n.e.. Abraham na Wzgórzu Moria, na Skale tam znajdującej się miał złożyć w ofierze Izaaka, ale Bóg go powstrzymał i zamiast syna złożył w ofierze baranka. Ogromna wiara Abrahama sprawiła, że nazwano go "ojcem wszystkich wierzących".
Abraham - ojciec wszystkich wierzących
"Ofiara Izaaka"
(1657-59) Juan de Valdés Leal
O Meczecie na Skale, ofierze Abrahama  pisałam w poprzednim poście.
http://bezbrzeznemysli.blogspot.com/2016/02/co-aczy-achalcyche-katskhi-w-gruzjii-i.html
Na Skale Góry Moria Dawid umieścił Arkę Przymierza i ołtarz ofiarny, a Salomon, jego syn,  w latach 966-959 zbudował Pierwszą Świątynię. Dla Izraelitów Świątynia Jerozolimska była najważniejszym i jedynym miejscem składania ofiar przebłagalnych za swoje grzechy. W 586 roku p.n.e wojska babilońskie pod wodzą Nabuchodozonora zburzyły Świątynię. Następnie król syryjski Antioch IV Epifanes zbeszcześcił budynek. Co było przyczyną powstania żydowskiego. Żydzi zdobyli Jerozolimę i w roku 165 odnowili Świątynię. Około 20 roku przed narodzinami Chrystusa, król Herod otoczył Wzgórze świątynne murami i na powstałej platformie rozbudował i przebudował Świątynię Jerozolimską, która wielkością i pięknem przewyższała poprzednie i budziła podziw każdego wchodzącego w jej progi. W roku 70  Rzymianie zburzyli Świątynię... pozostał po niej tylko fragment - kawałek muru zachodniego zwany Ścianą Płaczu. 
To tę Świątynię odwiedzał Jezus, tutaj, Józef z Maryją ofiarowali Bogu swego Syna składając w ofierze parę gołębi - ofiarę ubogich. To w tym momencie Symeon rozpoznał w Jezusie Mesjasza. Jezus nawiedzał wiele razy Świątynię Jerozolimską. Nazywał ją Domem Ojca. To tutaj powyrzucał handlarzy i bankierów mówiąc: " Zabierzcie to stąd i z domu mego Ojca nie róbcie targowiska". W tym momencie padły tak znamienne słowa- "Zburzcie tę świątynię, a Ja w trzy dni wzniosę ją na nowo"," Zaprawdę, powiadam wam, nie zostanie tu kamień na kamieniu, który by nie był zwalony".
Jezus przeganiający kupców sprzed Świątyni Jerozolimskiej, fresk Giotto di Bondone, kaplica Arena wPadwie
Świątynia Jerozolimska budziła podziw nie tylko ze względu na swoje piękno i wielkość, ale i na Świętość, którą w sobie kryła.
Kompleks świątynny z czasów Jezusa miał trzy dziedzińce. Najbardziej zewnętrzny był nazywany dziedzińcem pogan. Było to miejsce zebrań, spotkań, dysput uczonych w Piśmie, targu, sprzedawano tu gołębie, woły i owoce składane na ofiarę, mieli tu wstęp także nie - Żydzi. Znajdowały się tu stoły bankierów, gdzie Żydom - przybyszom wymieniano monety na podatek świątynny, bo ten był płatny tylko w monecie tyryjskiej.Wokół tego dziedzińca ciągnęły się wielkie, podwójne portyki, przylegające do muru zewnętrznego, miały one szerokość 10 metrów i były pokryte płaskimi dachami z drzewa cedrowego. Do Świątyni przechodziło się przez następny dziedziniec, przeznaczony tylko dla Żydów. Był on podzielony na dwie części. Pierwsza, bliższa wejścia, była nazywana dziedzińcem kobiet. Drugą część nazywano dziedzińcem Izraelitów i była przeznaczona dla mężczyzn. Dziedziniec był otoczony 9 bramami zdobionymi złotem, srebrem i korynckim spiżem Z tego dziedzińca wchodziło się na przylegający do Świątyni dziedziniec kapłanów. Tu znajdował się zbiornik wody do rytualnych obmyć oraz ołtarz ofiarny. Stąd wchodziło się do przedsionka Świątyni. Wejście do Świątyni zasłaniała kurtyna. Jedynie kapłani, mieli prawo wejść do tak zwanego Miejsca Świętego. Za następną zasłoną znajdowało się Miejsce Najświętsze, które było najważniejszą częścią Świątyni. Tu za czasów króla Salomona stała Arka Przymierza. Do Miejsca Najświętszego wolno było wchodzić tylko arcykapłanowi raz do roku, w Dni Wielkiego Pojednania, aby dokonać przebłagania w imieniu własnym i całego ludu. Opis wszystkich elementów Świątyni znajduje się w Starym Testamencie. Opisy te są bardzo szczegółowe,  zwierają dokładne wymiary budowli, jej wnętrza, różnych jej elementów, a także jej wyposażenia, łącznie z każdym elementem szat arcykapłańskich. Na dachu znajdował się "las" pozłacanych ostrzy, które broniły Świątynię przed ptakami.
 „I wystawią mi świątynię, abym zamieszkał pośród nich, dokładnie według wzoru przybytku i wzoru wszystkich jego sprzętów, które ci pokażę; tak wykonacie”.
 „Bacz, abyś uczynił to według wzoru, który ci ukazano na górze”.
Zanim powstała Świątynia rolę ochrony Arki Przymierza pełnił  Miszkan - Przybytek czyli Namiot Wyznaczonych Czasów - znany również jako Namiot Zgromadzenia/Spotkań/Przymierza. Z uwagi na konieczność przenoszenia podczas pustynnej wędrówki Izraelitów ku ziemi obiecanej, Przybytek miał postać namiotu i służył Izraelitom przez około 500 lat.
  „Lecz dopiero Salomon zbudował Mu dom".
Model Drugiej Świątyni Jerozolimskiej
Ołtarz ofiarny w Świątyni Jerozolimskiej.
Replika Arki Przymierza, Muzeum w Waszyngtonie.
Wiem, że przy opowieści o Jerozolimskiej Świątyni można trochę się zagubić... Pierwsza, Druga, Trzecia, zburzona, odbudowana, rozbudowana, i ponownie zburzona,  jest to zawiła historia.
Aby uzupełnić kartę historii Świątyni Jerozolimskiej muszę napisać czym jest "Ściana Płaczu".
Jak już wspomniałam jest to 48 metrów muru,  na którym opierał się dziedziniec Drugiej Świątyni. W 66 roku Żydzi powstali przeciw władzy Rzymu, a cztery lata później, w 70 roku armia rzymska zniszczyła Jerozolimę. Zabroniono Żydom nawet zbliżać się do pozostałości po Drugiej Świątyni. Później uczyniono jednak odstępstwo i zezwolono wiernym wrócić raz w roku na miejsce świątyni Salomona, aby mogli płakać nad ruinami. Tradycja ta przetrwała do dziś. Żydzi często używają powiedzenia – „Spotkajmy się w tym miejscu za rok”. Ściana pozostawała w rękach jordańskich do 1948 r. aż do wojny sześciodniowej w 1967r.
Jako, że nie ma już Świątyni żydowskiej na Wzgórzu Moria, wyznawcy modlą pod ściną, która była najbliżej Świętego Miejsca. Oprócz znanej ze zdjęć Ściany Płaczu, jest jeszcze tzw. Mała Ściana Płaczu tzw. Ukryta, której długość wynosi 10 metrów i znajduje się w gęsto zamieszkanej Muzułmańskiej Dzielnicy jerozolimskiego Starego Miasta, 200 metrów na południe od dużej "ściany" przed Brama Żelazną. Mur - ściana stanowi obecnie fragment muzułmańskiego domu. Mało kto wie, że Mała Ściana ma właściwie większe znaczenie w judaizmie niż "duża",  bowiem znajduje się niemal na wprost miejsca, które po hebrajsku nazywało się Kodesz HaKodaszim, czyli Święte Świętych - po angielsku Holy of Holies, a po łacinie Sanctum Sanctorum , gdzie znajdowała się Arka Przymierza z 10 przykazaniami, które Mojżesz otrzymał na Synaju. Według legendy na dziedzińcu przed Małą Ścianą ukazał się Bóg. Mędrcy żydowscy mówią, że "każdy, kto modli się w Jerozolimie w tym miejscu. - To tak jakby  modlił się przed Tronem Chwały, a bramy nieba otworzą się, aby usłyszeć wszystkie modlitwy".
Świętość miejsca Świątyni Jerozolimskiej określa tradycja żydowska, która mówi, że tu początek bierze Ziemia, z której Bóg stworzył Adama, tutaj także znajduje się kamień węgielny, z którego według wierzeń żydowskich Bóg co dnia stwarza nowy świat. 
Tekst Talmudu tak mówi o tym miejscu: " a Święte Świętych w centrum Świątyni, a Arka w centrum Świętego Świętych, a kamień węgielny przed Świętym Świętych, ponieważ od niego świat został stworzony"... i dlatego Żydzi chcą być jak najbliżej Świętego Miejsca. A że nie mogą wchodzić  na plac świątynny modlą się przed ścianą,  na której opierała się świątynia Boga.
Mała Ściana Płaczu w Jerozolimie
Mała Ściana Płaczu w Jerozolimie
A  tak wygląda "duża" Ściana Płaczu, która pochodzi z czasów Salomona i Heroda.
Ściana Płaczu widziana spod Łuku Wilsona
Ściana Płaczu, część przeznaczona dla mężczyzn.
Ściana Płaczu i część przeznaczona dla kobiet, która znajduje się pod pomostem Mughrabiego prowadzącym na Wzgórze Świątynne
Naczelny Rabinat Izraela zabronił Żydom odwiedzania Wzgórza Świątynnego, ponieważ na Górze Moria znajdowało się miejsce Święte Świętych, do którego wstęp miał wyłącznie arcykapłan, i to tylko w jeden dzień roku, w święto Jom Kipur (Dzień Pojednania z Bogiem). Mimo to grupa skrajnych nacjonalistów nazywających się "Wiernymi Świątyni" czasami usiłuje się modlić na Wzgórzu, co wywołuje wściekłość zarówno Arabów, jak i Żydów.
Przy Ścianie Płaczu organizuje się ceremonie Bar Micwa, kiedy to 13-letni chłopcy po raz pierwszy odczytują Torę, jest to także święto 12- letnich dziewczynek. Na tę uroczystość przybywają całe żydowskie rodziny. Święto odbywa się w poniedziałki i czwartki, ponieważ tylko w te dni poza szabatem i świętem Jom Kippur, można odczytywać fragmenty Pięcioksięgu. Tutaj także na zakończenie zasadniczego szkolenia wojskowego, każdy żołnierz, w obecności swojej rodziny, otrzymuje od dowódcy karabin i Biblię. Ściana Zachodnia to również ostatni punkt na trasie Marszu Beretów. Pod koniec służby wojskowej komandosi muszą przejść przez ciężki, około 40-kilometrowy marsz.  Po jego ukończeniu, spotykają się ze swoją rodziną przy Ścianie i właśnie tutaj otrzymują swój komandoski beret.
Tutaj także można zostawić  spisane na karteczkach prośby do Boga, które wkłada się w szczeliny między blokami skalnymi. Według jednego z midraszy ( opowieści żydowskiej) spod Ściany Płaczu nigdy nie zniknie Boska obecność, dlatego modlitwy z tego miejsca "łatwiej" trafią do Jahwe. Karteczki dwa razy w roku są wyjmowane ze szczelin i, albo palone, albo zakopywane na cmentarzu żydowskim na Górze Oliwnej.
Kiedyś przed Ścianą Płaczu można było przebywać tylko bez obuwia, ale zmieniono ten zakaz, nie można natomiast zabierać ze szczelin odrobinek piasku lub skał, bo mogą pochodzić ze Świątyni Jerozolimskiej.
Karteczki z prośbami do Boga, Ściana Płaczu, Jerozolima
Trudno było mi znaleźć wolną szczelinę w Ścianie Płaczu, aby umieścić moją karteczkę do Boga.
Tak bardzo wymowne zdjęcie... przy Ścianie Płaczu, Jerozolima
Wysokość Ściany Płaczu wynosi 32 metry, składa się z 45 poziomów kamiennych bloków, z czego 28 znajduje się nad powierzchnia, a 17 pod płytą dziedzińca. Pierwsze 7 poziomów bloków skalnych pochodzi z czasów Heroda. Średnia wysokość kamieni to 1-1,2 m, ich długość - 1,5-3 m Większość z nich waży od dwóch do sześciu ton każdy. Kamienie z czasów Drugiej Świątyni mają boczne cięcia szerokości od 5 do 20 cm i  głębokości 1,5 cm. Kamienne bloki noszą arabską nazwę- meleke (królewskie). Obecnie część naukowców sugeruje, że mur świątynny został zbudowany po śmierci Heroda o czym świadczą znaleziska archeologiczne, pochodzące z czasów późniejszych niż okres panowania Heroda. Prace budowlane zostały zakończone dopiero w okresie panowania króla Agrippa II, prawnuka Heroda.
Według legendy do Ściany Płaczu Mahomet przywiązał rumaka Al Buraka.
Ale jak pisał Aleksander Krawczuk w książce "Herod król Judei" "kto pragnie zdobyć dobre imię w historii, misi pozyskać sobie tych przede wszystkim, którzy przekazują potomności obraz epoki". A tym historykiem był Józef Flawiusz, żydowski generał broniący Jerozolimy, który został pojmany przez Rzymian, i którym to przekazał strategiczne informacje. Cesarz Wespazjan nadał Józefowi rzymskie obywatelstwo. Historycy mają wiele wątpliwości co do autentyczności przekazu Flawiusza, czy jest to opis faktycznych zajść w Jerozolimie czy też opis zdrajcy.
Na północ od Ściany Płaczu znajduje się tzw. Łuk Wilsona, który jest przedłużeniem Ulicy Łańcucha, która prowadziła do Świątyni nad doliną Tyropeon. Łuk Wilsona nazwany jest na cześć brytyjskiego odkrywcy, do I w. p.n.e. była to część wiaduktu.  Tędy chodzili niegdyś do Świątyni kapłani. Obecnie Łuk jest zabudowany i znajduje się tam synagoga. Kobiety do tej nietypowej synagogi nie maja prawa wstępu.
W tzw. arkach znajdują się zwoje Tory i wydania Talmudu.
Ściana Płaczu (północna) i Łuk Wilsona, który jest przedłużeniem Ulicy Łańcucha do Światyni
Ściana Płaczu, Łuk Wilsona i kopuła Meczetu na Skale na Wzgórzu Świątynnym
Jak trudne i skomplikowane są relacje między muzułmanami a Żydami w tym miejscu, może świadczyć  choćby przykład  tzw. kładki Mughrabi, która prowadzi spod Ściany Płaczu do Bramy Marokańskiej i dalej  na Wzgórze Świątynne.
Wnętrze
kładki- pomostu Mughrabiego
Przed rokiem 2007 istniał ziemny nasyp, który prowadził na Wzgórze łącząc plac przed Ścianą Płaczu z dziedzińcem świątynnym. Zimą 2004 roku w wyniku ulewnych deszczy nasyp uległ rozmyciu. Wzniesiono w tym miejscu drewniana kładkę, która jest tymczasową budowlą, bo o budowę rampy spierają się się wyznawcy obu religii. Muzułmanie zarzucają Żydom, że ci chcą dokonać szturmu na Wzgórze, Żydzi zaś, że muzułmanie chcą sprofanować Ścianę Płaczu, bo kładka wznosi się nad częścią przeznaczoną dla kobiet. Na tym tle wynikły zamieszki. Budowę pomostu nadzorowało UNESCO i władze Turcji, były zamontowane kamery internetowe, aby wyznawcy obu religii mogli śledzić prace budowlane. Przy takim sporze powstał jakiś dziwny obiekt, który nijak pasuje do historycznego wizerunku Starej Jerozolimy.
Po odprawie przypominającej tą z lotnisk (sprawdzanie dokumentów, bagaży, przejściu przez bramki wykrywające metal), pokonaniu pomostu Mughrabiego można dopiero podziwiać platformę dziedziniec Wzgórza Świątynnego.
Meczet Kopuła na Skale zbudowany nad szczytem Góry Moria, Jerozolima
drzewo oliwne Proroka, Wzgórze Świątynne.
Meczet Al- Aksa , na Wzgórzu Świątynnym, Jerozolima.
Tutaj na Wzgórzu, zwanym przez muzułmanów Haram esh-Sharif znajduje się siedem meczetów: Kopuła na Skale, Al- Aksa, Biały Meczet (dla kobiet), podziemny Meczet w Stajniach Salomona, Stary Meczet, Meczet Al-Buraka i Meczet Marokański. Ten pierwszy opisałam w poprzednim poście. Zanim opiszę  pozostałe  świątynie, wspomnę  o niedużych budynkach - kopułach, które znajdują na dziedzińcu Wzgórza, a jest ich kilka, zaś jeden z nich umieszczony jest w wnętrzu meczetu Al-Aksa.

Kopuła Proroka , Wzgórze Świątynne, Jerozolima
Kopuła Proroka
To tutaj, przy Kopule Proroka, według legendy Mahomet przywiązał rumaka Al Buraka, niektóre przekazy podają, że z tego miejsca Mahomet wspiął się do nieba.  Jednak to na skale, który jest  wierzchołkiem Góry Moria w Meczecie Skały znajduje się odcisk stopy Mahometa, to jak w takim razie  wytłumaczyć przeznaczenie następnej kopuły - Wniebowstąpienia.  Kopuła Proroka to także nietypowy mihrab, miejsce wskazujące kierunek, w którym muszą ustawić się modlący muzułmanie.
Kopuła Wniebowstąpienia , Wzgórze Świątynne, Jerozolima
Kopuła Józefa, zbudowana przez osmańskiego gubernatora
Yuufa Aqha
Kopuła Ducha, która wskazuje miejsce Drugiej Świątyni Jerozolimskiej
Kopuła Łańcucha
Kopuła Łańcucha jest  "miniaturą" Kopuły na Skale, położona dokładnie w centrum Haram esh Sharif. Uważa się, że znajdował się tutaj skarbiec. Nazwa związana jest z legendą, wedle której król Salomon powiesił w kopule wielki łańcuch i każdy, kto trzymając się go składał fałszywe zeznania, ginął od rażenia piorunem.
Kopuła Mojżesza, zwana także Kopułą Drzewa, zbudowana przez króla Salih Najm al-Din Ajjub
Kopuła Sulejmana
Kiosk Jusuf Agha
Kopuła "geometryczna", kopuła składa się z trzech pomieszczeń, mieściła się tu także biblioteka, w czasie gdy Wzgórzem zarządzała W. Brytania, obecnie mieści się tutaj siedziba szariatu Court of Appeal, oraz archiwa sądowe.
Kopuła Pokoju
Kopuła Jezusa zbudowana nad Kołyską Jezusa, kopuła znajduje się w wnętrzu meczetu Al-Aksa, Wzgórze Świątynne
Kopuła fontanny Qaytbay, nazwanej imieniem sułtana Egiptu. Fontanna została zbudowana w 1455 roku na zlecenie egipskiego sułtana al-Ashraf Sayf aa-Dinenal. W 1482 roku, na zlecenie sułtana Qaytbaya fontannę odnowiono i przebudowano. Kopuła jest najlepszym przykładem mameluckiej architektury w Jerozolimie.


Kopuła Saldo - Burhanuddina, służy modlitwom i naukom "na wolnym powietrzu".
Kopuła Saldo - Burhanuddina, z tego miejsca płyną modlitwy proszące Boga o deszcz i dobre plony. Ilustracja z XIX wieku.
Dziedziniec Świątynny i Kopuła Proroka (po lewej stronie), Jerozolima
 Między Meczetem Skały a Al-Aksa znajduje się fontanna do rytualnej ablucji.

Fontanna do ablucji - Al- Kas tzw. Puchar wybudowana w 709 roku, emir Tankz Nasr, wyremontował i rozbudował fontannę w latach 1327-1328.
Krany przy fontannie Al-Kas, Jerozolima
 Na Wzgórzu znajduje się także 25 studni, które zaopatrują w wodę wiernych. Trochę żałuję, że nie znalazłam zdjęć "Tronu Jezusa" i "Tronu Proroka", te budowle także znajdują się na terenie Dziedzińca Wzgórza Świątynnego.
Jedna ze studni na Wzgórzu, Jerozolima
Wzgórzem Świątynnym opiekuje się organizacja muzułmańska Al-Waqf, która oznacza "zachować", Skupia ona przedstawicieli wszystkich muzułmanów. Waqf  jest zarządem powierniczym o charakterze religijnym i dobroczynnym, który od 1247 roku ma w swej pieczy Wzgórze Świątynne w Jerozolimie i administruje znajdujące się tam islamskie świątynie. Historia tej organizacji początek bierze w 1192 roku, kiedy to muzułmanie wyparli z Jerozolimy krzyżowców - rycerzy Ryszarda Lwie Serce.
Przedstawiciele Waqf zabronili nie-muzułmanom odwiedzać/zwiedzać niektóre części Wzgórza Świątynnego, jak np. terenu wokół "Stajni Salomona".
Stajnie Salomona to niezwykle ciekawe miejsce na Wzgórzu. Tutaj, przez 40 dni przebywała Maryja z małym Jezusem, świętą rodziną opiekowali się Aniołowie, tutaj  także na narożniku skały Szatan kusił Chrystusa.
Stajnie pierwotnie były arkadami, które podtrzymywały południowo -wschodni  narożnik Wzgórza. Powstały za czasów Heroda. 12 rzędów kolumn o wysokości 9 metrów wspiera górny taras Wzgórza. W czasie panowania krzyżowców i templariuszy mieściły się tutaj stajnie,  magazyny żywności i paszy, a także "garażowały" konne pojazdy. Stajnie mogły pomieścić 2000 koni lub 1500 wielbłądów. Stajnie były bezpośrednio połączone z meczetem Al-Aksa (w czasie panowania krzyżowców połączone były z siedzibą mistrza templariuszy). Z pewnością za czasów Salomona mieściły się w podziemnych grotach stajnie, bo jak podają teksty historyczne "Salomon miał też cztery tysiące stajni dla koni do swoich powozów i dwanaście tysięcy wierzchowców".
Znajduje się tutaj niewielkie pomieszczenie o wymiarach 4,4 m x7,4 m, tuż przy wejściu do  stajni, zwane Kolebką Jezusa z Kaplicą Marii, zbudowaną przez Abdul Malika
Stajnie Salomona pod Wzgórzem Świątynnym, Jerozolima
Obecnie Stajnie Salomona, są niedostępne dla zwiedzających. Powstał tutaj, budzący sprzeciw Żydów, podziemny meczet.
Meczet w Stajniach Salomona, Jerozolima
 Kolejnym meczetem na Wzgórzu Świątynnym jest meczet poświęcony rumakowi Mahometa- Al-Burakowi.
Średniowieczna rycina przedstawiająca Al Buraka, konia proroka Mahometa
Meczet Al- Buraka, Wzgórze Świątynne, Jerozolima
Wnętrze meczetu Al Buraka
Za ścianą Muzeum Islamu i biblioteki znajduje się Biały Meczet, przeznaczony dla kobiet.
Biały Meczet sąsiadujący z Muzeum Islamu, Wzgórze Świątynne, Jerozolima
Z meczetem Al - Aksa sąsiaduje stary meczet zwany "Old Chapel Far", który został wyremontowany w 1998 roku i może pomieścić 1000 wiernych.
Wnętrze meczetu
"Old Chapel Far". Meczet sąsiaduje z Al- Aksa
Od wschodniej strony meczetu Al-Aksa można zobaczyć  mały Meczet Marokański.
I najwyższa pora zaprezentować meczet Al- Aksa, który jest największym meczetem w Izraelu.
Ołowian kopuła meczetu Al Aksa
Wszystkie siedem meczetów na Wzgórzu Świątynnym tworzą kompleks świątynny i całe Wzgórze- Haram asz Szarif jest uważane za  "Najdalszy z meczetów".
To tutaj przybył Mahomet z Mekki na rumaku Al Buraku aby udać się w Nocną podróż po niebie (z Meczetu na Skale Mahomet wstąpił do nieba).
"Chwała Temu,
Który przeniósł swojego Sługę (Mahometa)
nocą z Meczetu Świętego (w Mekce) do meczetu dalekiego (w Jerozolimie),
którego otoczenie pobłogosławiliśmy".
Meczet Al - Aksa, tak jak całe Wzgórze ma burzliwą historię. Uważa się, że pierwotnie znajdował się tutaj kościół Najświętszej Maryi Panny zbudowany za czasów Konstantyna, o czym świadczą rozety w oknach budynku. W VI wieku kościół został przerobiony na meczet. Muzułmanie jednak uważają, ze meczet został zbudowany w X wieku, by upamiętnić najdalej położone od Mekki miejsce, z którego Mahomet rozpoczął Nocną Podróż.
Według historyków meczet Al Aksa powstał na początku VIII wieku za czasów Kalifa Walida.
W czasach pierwszej krucjaty, którą w 27 listopada 1095 ogłosił papież Urban, meczet stał się własnością krzyżowców.  W czasie walk krzyżowców i muzułmanów o to miejsce zginęło 40 tyś mieszkańców Jerozolimy.
To tutaj w roku 1120 Król Jerozolimy Baldwin II przyjął śluby zakonne od rycerza zakonu - bractwa  "Ubodzy Rycerze Chrystusa" czyli templariuszy. Tym rycerzem był Hugon z Pagens. Templariusze podzielili meczet na 3 części. W jednej z nich mieścił się kościół zakonny Templum Salomonis (przecież tu znajdowała się Świątynia Salomona) pw. św. Szymona, a w dwóch  pozostałych, siedziba rycerzy. Od tego momentu braci zakonu zaczęto nazywać "rycerzami świątyni" (militia templi), czyli templariuszami.
Król Jerozolimy Baldwin II przekazuje Świątynię Salomona rycerzom - templariuszom Hugonowi z Pagens  i Godrydowi de Saint - Omer
Meczet Al Aksa  ma imponujące wymiary, długość świątyni wynosi 90 metrów a szerokość 60. Świątynia może pomieścić 5 tys wiernych.
Budynek doświadczył kilku trzęsień ziemi w latach 746, 1033, 1927, 1937.
Obecna budowla to częściowo zachowany fragment meczetu z VIII wieku oraz nowa część, wzniesiona po trzęsieniu ziemi w 1033 r. O imponującym wyglądzie wnętrza meczetu decydują wielkie marmurowe kolumny, sklepienie, dywany, witraże oraz łuk triumfalny ozdobiony mozaikami z ornamentami stylizowanych liści palmowych, które symbolizują Raj. Kolumny zostały podarowane przez Mussoliniego, a malowidło na suficie sfinansował egipski król Faruk.
W 1187 Saladyn ofiarował meczetowi dekoracje do mihrabu (niszy modlitewnej) wraz ze wspaniałą rzeźbioną drewnianą kazalnicą, która spłonęła w pożarze w 1969 roku. Pożar spowodował Australijczyk, który "usłyszał głos" nakazujący oczyścić mu Wzgórze pod budowę nowej świątyni żydowskiej. Osiemnaście lat wcześniej, w 1951 roku muzułmański fanatyk zamordowała tu króla Jordanii Abdullaha na oczach wnuka, późniejszego króla Husajna i ojca obecnego króla. Ne terenie Wzgórza znajduje się grób zamordowanego króla Jordanii.
Wnętrze meczetu Al Aksa
Mihrab ofiarowany przez Saladyna, który spłonął w pożarze w 1969r.
Wokół Meczetu Al Akas można zobaczyć także pozostałości fragmentów budowli z czasów panowania Rzymian.
Wzgórze Świątynne, a zwłaszcza okolice meczetu Al Aksa tętnią życiem, tutaj zawsze można spotkać modlących się... i uzbrojone patrole żołnierzy.
Powinnam wspomnieć jeszcze o bramach jerozolimskich, które znajdują się w murze otaczającym Starą Miasto i Wzgórze, ale opis 15 bram  Starej Jerozolimy zostawiam na inny raz.
Tak na pożegnanie  jeszcze kilka spojrzeń ze Wzgórza Świątynnego.
Widok ze Wzgórza Świątynnego na Górę Oliwną i  cerkiew  pw.Marii Magdaleny, jednej z najpiękniejszych świątyń Jerozolimy. Cerkiew ufundował car Rosji Aleksander III

Polecam także:

Bazylika Grobu Pańskiego w Jerozolimie - rozżarzony tygiel historii, religii, sporów...

Bazylika Narodzenia Pańskiego i Grota Narodzenia w Jerozolimie

Via Dolorosa, Golgota i Bazylika Grobu Pańskiego w Jerozolimie

Morze Martwe - martwe, ajednak tętniące życiem

Co łączy Achalcyche, Katskhi w Gruzji i Meczet Kopuły na skale w Jerozolimie?

Dotknąć szczęścia i szczęścia dotyk.

Do serca przytul psa, weź na kolana kota...



14 komentarzy:

  1. Ten szczegółowy opis Jerozolimy na pewno przyda się wszystkim tym którzy pojadą tam po raz pierwszy i tym którzy już tam byli.
    Swego czau pisząc posty na bloga przejrzałam także wiele materiałów, obejrzałam kilkanaście filmów dokumentalnych...
    Dzisiaj nie oczekując zmian na lepsze nie chce mi się już zbytnio zagłębiać dziejów Jerozolimy, ani zwaśnionych religii..., jestem zmęczona całą tą sytuacją polityczną, brakiem porozumienia i kompromisów...
    Piękna praca!
    Pozdrawiam :))**

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dziękuję Ewuni za miłe słowa. Do napisania tego postu przymierzałam się już od jakiegoś czasu, ale zawsze nie był to ten moment. Ale ile można odkładać wspomnienia na półkę - poczekajkę?
      Historia tego miejsca jest niezwykle skomplikowana. Nie chcę stawać po żadniej stronie zwaśnionych religii i jej wyznawców. Dla mnie religia powinna mieć taki wpływ aby człowieka stawał lepszym. Religia nigdy nie powinna być wrogo nastawiona do żadnego człowieka. Ale cóż poradzić na fanatyzm religijny, interpretowanie religii według skrajnych poglądów, zabijanie ludzi w imię Boga. Bo tak chce Bóg czy raczej człowiek? To dotyczy nie tylko trzech wielkich religii monoteistycznych, które w Jerozolimie są esencją wiary. To dotyczy praktycznie wszystkich religii, także tych, które odeszły w niepamięć, zastały zastąpione nową wiarą, nowym bogiem. Mam wrażenie, że człowiek przeszkadza religiom, religie karmią się i nienawiścią i miłością. Trudno pisząc o Jerozolimie pominąć wątek religijny i polityczny, wtedy opowieść o tym miejscu byłaby dziwna i niejasna.
      Na pewno wraz z ilością podróży, z ilością odwiedzanych miejsc na świecie, nasze widzenie świata zmienia się. Raz to interesuje, innym razem coś zupełnie innego. Nie chcę pisać postów, gdzie byłyby tylko zdjęcia okraszone lakonicznymi podpisami, albo wpisy, och jak pięknie, wow! Oczywiście można i ten sposób prowadzić bloga, każda forma uzewnętrznienia własnych wrażeń i odczuć jest dozwolona. Ja np. chcę połączyć moje "wow"z choćby minimalnym zarysem historycznym czy też opowieścią o tym miejscu w szerszym kontekście.
      Byłoby mi miło, gdyby ten mój post o Jerozolimie, przydałby się komukolwiek.
      Posyłam moc serdeczności.
      Dorota

      Usuń
    2. jest 2023 rok i znowu się dzieje w Jerozolimie, chociaż tam zawsze coś..

      Usuń
  2. Na razie czytam powoli,Dorotuś,delektuję się,rozmyślam przy okazji i...wspominam.Podziwiam Twój ogrom pracy,ale wiem sama po sobie,że takiego multum wiedzy,materiałów nie można potraktować pobieżnie.Lubię,tak jak i Ty,zgłębiać wszystko bardzo dokładnie,stąd i moje "długie czytanie" Twojej fascynującej opowieści o tym,tak ważnym MIEJSCU w Jerozolimie.
    Jestem z Tobą więc przy Ścianie Płaczu,tak,jak byłyśmy umówione i...rozmyślam nad wydarzeniami sprzed wieków :-)póki co,jak jesteś ze mną, dziękuję za ten ogrom pracy i fantastyczne zdjęcia,które przeniosły mnie ponownie do tego przepięknego miasta,o tak tragicznych dziejach.
    Urokliwie wygląda cerkiew św.Magdaleny w otoczce drzew oliwnych ze Wzgórza Świątynnego.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dziękuję Marysieńko, że czekałaś na mnie przy Ścianie Płaczu.:))
      Jerozolima to niezwykłe miejsce poprzez historię, religię, pielgrzymów, turystów, a także poprzez politykę i konflikty międzynarodowe. Tego miasta nie sposób dokładnie opisać. Każda z religii opisuje to miasta inaczej. Tutaj trudno być apolitycznym. Tak jak pisałam w poście, do dnia dzisiejszego toczą się walki o Wzgórze Świątynne.
      A kościół św. Magdaleny cudownie wygląda na zboczu Góry Oliwnej. Szkoda tylko, że nie mogłam zobaczyć jego wnętrza. Podwoje dla turystów i pielgrzymów są otwarte tylko dwa razy w tygodnie przez półtorej godziny.

      Usuń
  3. Na wzgórze świątynne nie jest tak łatwo wejść. Kilka razy mi się nie udało, z różnych powodów. Byłem tam tylko jeden raz. Spór religijny o to miejsce męczy bardzo, szczególnie, że obie religie są ze sobą blisko "spokrewnione"

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Na Wzgórze Świątynne rzeczywiście nie jest łatwo się dostać. Tylko w godzinach porannych jest udostępnione przejście dla nie-muzułmanów. Warto jednak tam być, aby poczuć oddech poplątanej historii. Serdecznie pozdrawiam.

      Usuń
  4. Wspaniała relacja. Naprawdę jestem pod wrażeniem Twoich wpisów.
    Przed podróżą do Izraela nie muszę kupować przewodnika. Wystarczy wejść na Twojego bloga. Serdeczności:)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Przepraszam, że dopiero teraz odpisuję, ale nie było mnie w Polsce, a moja "wypasiona" komórka-telefon strajkowała na Cyprze.
      Dziękuję za miłe słowa dotyczące mojej opowieści o Wzgórzu Świątynnym w Jerozolimie. Do tego postu wykorzystałam całą masę przewodników i opracowań dot. Starej Jerozolimy. Każda publikacja coś pomija,a coś uwypukla. Zależy kto opracowuje temat Wzgórza Świątynnego, czy Żydzi, czy muzułmanie, czy chrześcijanie. Każda relacja będzie inna, a Jerozolima jest wtedy przedstawiana w różnym świetle. Zapraszam do odwiedzenia Izraela i spojrzenia na historię świata i religii własnymi oczami i duszą. Posyłam moc serdeczności. :))

      Usuń
  5. Dorota,jestem pod wrażeniem :) takie zdjęcia i posty zasługują na duzy szacunek.Bardzo duzo przydatnej ciekawej wiedzy plus fantastyczne zdjęcia :) tak trzymaj :) zostaje na Twoim blogu na dłużej pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Witam Ciebie Marto bardzo serdecznie w moich blogowych progach.
      Zdałam sobie sprawę, że każdy kolejny mój wpis rozszerzam, poszerzam, bo chcę umieścić jak najwięcej informacji.
      Pisząc, oglądając, wybierając zdjęcia ponownie podróżuję... i to jest urok pisania bloga. Szkoda tylko, że pisanie postów pochłania dużo czasu.
      Przyznam się, że pisząc o Wzgórzu Świątynnym przewertowałam multum publikacji i nie znalazłam informacji o tym miejscu widzianych z perspektywy trzech religii.
      Jeśli komuś przyda się mój post to będzie mi miło z tego powodu.
      Martusiu, zostań u mnie ile dusza zapragnie, herbata zaparzona, coś słodkiego się znajdzie.:)))
      Pozdrawiam serdecznie z Suwałk.

      Usuń
  6. Zawsze chciałam tam pojechać, ale brak bezpieczeństwa mnie odstrasza, chyba nie umiałabym się skupić na zwiedzaniu, a takie ciekawe miejsce...Nie na darmo mówią i sprawdza się to i tutaj, że trójkąty są niezdrowe.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. W dzisiejszych czasach chyba każde miejsce na świecie nie jest bezpieczne. A Izrael?... miejsce konfliktowe, ale bezpieczne dla turystów i pielgrzymów.
      Bardzo bym chciała jeszcze raz pojechać do Izraela, nie jako pielgrzym, ale jako zwykły turysta.
      W konflikcie religijnym w Izraelu, chrześcijaństwo stoi raczej na uboczu. Jednak wszystkie religie chrześcijańskie, które można zobaczyć np. w Bazylice Grobu Pańskiego są na poważnie skłócone ze sobą. To dopiero jest węzeł niezgody nie do rozwikłania.

      Usuń